Toros dağ köylerindeki seyyar sinemacılar, yeri “fabrikayı geçtikten sonra” diye tarif edilen sinemalar, Samandağ’da bir mağara… Orhan Kemal’in ‘Yalancı Dünya’sının, Yılmaz Güney’in ‘Endişe’sinin araladığı bir kapı… Çukurova haritasında beliren “sinema ağı”, 6 Şubat depremleri sonrası dayanışma pratiklerine kadar uzanıyor. “Yeni Sinema Tarihi” perspektifiyle başta Adana, Çukurova bölgesinin sinema geçmişini araştıran Aydın Çam ve İlke Şanlıer’le konuştuk.
Söyleşi: Övgü Gökçe, Fırat Yücel
Çukurova Bölgesi sadece ekonomik olarak değil, kültürel ve toplumsal olarak da ulusal sinemamızda merkezi bir role sahip. Evet, belki ulusal sinema tarihi denilince hepimizin aklına İstanbul, özellikle de Yeşilçam geliyor ancak Çukurova Bölgesi ve özellikle Adana, bu tarihe alternatif ve son derece güçlü bir tarihi de ortaya koyuyor. Çukurova Üniversitesi İletişim Fakültesi – Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü öğretim üyeleri Doç. Dr. İlke Şanlıer Yüksel ve Doç. Dr. Aydın Çam, öğrencileriyle beraber bir süredir Çukurova Bölgesi’nin sinema tarihini araştırıyor. Geçtiğimiz yüzyılın başından bugüne, Adana şehir merkezinden Toroslar’ın en ücra köylerine, geniş bir zamanı ve coğrafyayı kapsayan çalışmaları yerel ve ulusal arşiv taramasından sözlü tarih çalışmalarına, saha araştırmalarından haritalama çalışmalarına kadar uzanıyor. Tüm bu çalışmaların nihai noktası geniş ölçekli bir proje oldu ve Adana’nın sinema mirasının yeni kuşaklara aktarılması projesi Avrupa Birliği tarafından desteğe hak kazandı.
Uçan Balon Çocuk ve Gençlik Derneği (Adana) tarafından yürütülecek olan proje Avrupa Birliği’nin “Ortak Kültür Mirası: Türkiye ve AB Arasında Koruma ve Diyalog-II Hibe Programı” tarafından destekleniyor ve “Kültürel Miras Olarak Sinema İçin Diyalog: Sınırlar-Arası Diyalog Yoluyla Adana’da Sinemaların Somut Olmayan Kültürel Miras Olarak Kimliklendirilmesi, Tanınması ve Topluluk Temelli Envanterinin Çıkarılması” (Dialogue for Cinema as Cultural Heritage: Identification, Recognition and Community-Based Inventory of Cinemas as the Intangible Cultural Heritage in Adana via Cross-Border Dialogue) başlığını taşıyor.
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim üyelerinden Prof. Dr. Fazilet Aksu’nun Yönetim Kurulu Başkanı olduğu Uçan Balon Çocuk ve Gençlik Derneği’nin yürüteceği projenin ortakları ise Çukurova Üniversitesi, Antwerp Üniversitesi (Belçika) ve Gent Üniversitesi (Belçika) oldu. Adana Büyükşehir Belediyesi ve SinemaEvi projenin faydalanıcı ortakları arasında yer alıyor. Doç. Dr. İlke Şanlıer Yüksel ve Doç. Dr. Aydın Çam ise 1 Nisan 2021 tarihinde başlayan ve 15 ay sürecek projede koordinatör ve araştırmacı/uzman olarak görev yapacaklar.
Adana’nın sinema tarihine odaklanan proje kapsamında şu etkinlikler gerçekleştirilecek:
- Yaklaşık 120 yıllık Adana sinemalarının tarihinin araştırılması;
- Geçmişten bugüne Adana’da faaliyette bulunan sinema mekânlarının envanterinin çıkarılması ve haritalanması;
- Adana sinema tarihi gezisi rotalarının ve kataloğunun oluşturulması;
- Adana sinema tarihiyle ilgili ulusal ve uluslararası çalıştay, kongre ve konferansların düzenlenmesi;
- Belçika’daki Antwerp ve Gent şehirlerinde sinema tarihini araştıran uzmanların deneyimlerinden yararlanarak Adana sinemalarının kültürel miras olarak tanınması çalışmalarının gerçekleştirilmesi.
Sözleşmesi Hazine ve Maliye Bakanlığı Merkezi Finans ve İhale Birimi (MFİB) tarafından yapılan projenin yürütülmesinden Kültür ve Turizm Bakanlığı sorumlu olacaktır.
