Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YELİZ KASAR
Danışman: Özgecan Taştan Kırık
Özet:
Bu araştırmanın amacı 3. sınıf Fen Bilgisi öğretmen adaylarının bilimin doğası
öğretiminde sosyobilimsel konular (SBK) kullanılmasının bilimin doğasına ilişkin
anlayışlarına etkisini incelemektir. Çalışmada yarı-deneysel desenlerden eşitlenmemiş
kontrol gruplu desen kullanılmıştır. Araştırma, 2016-2017 eğitim öğretim yılı bahar
döneminde gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya Adana’da bir üniversitede öğrenim gören
Fen Bilgisi Öğretmenliği 3. Sınıf 64 öğrenci katılmıştır. Deney grubunda 34 öğrenci ile
Bilimin Doğası ve Bilim Tarihi dersi bilimin doğası etkinlikleri sosyobilimsel konular
içeren doğrudan yansıtıcı yaklaşıma uygun şekilde hazırlanmış etkinliklerle işlenmiştir.
Kontrol grubunda ise 30 öğrenci ile sosyobilimsel konular içermeyen doğrudan yansıtıcı
yaklaşıma uygun bilimin doğası etkinlikleri ile işlenmiştir.
Araştırmada verilerin toplanmasında nitel ve nicel veri toplama yöntemleri
kullanılmıştır. Nicel veriler “Bilimin Doğasına Yönelik Görüşler Anketi (BDYGA)”
kullanılarak toplanmıştır. BDYGA, çalışma öncesinde ön test ve çalışma sonrasında son
test olarak uygulanmıştır. BDYGA’daki 21 maddenin altındaki her bir görüş ifadesi
“Gerçekçi (Geçerli)”, “Makul” ve “Naif” olmak üzere kodlanmış ve ifadelerin değerleri
belirlenmiştir. Deney ve kontrol grubundaki öğrencilerin ön test ve son testte her bir
sorunun seçeneklerine verdikleri cevaplar yüzde ve frekans olarak tablolaştırılmış ve bu
yüzdeler kıyaslanarak her iki grup için değişimin hangi yönde olduğu yorumlanmıştır.
Nitel veriler ise, uygulama sonrasında deney ve kontrol grubundan seçilen 17
öğrencinin bilimin doğasına yönelik görüşlerini derinlemesine incelemek amacıyla yarı
yapılandırılmış görüşmeler ile toplanmıştır. Görüşmelerde Bilimin Doğası Hakkında
Görüşler Anketi Form C (VNOS-C) kullanılmıştır. Nitel verilerin analizinde,
v
katılımcıların verdikleri cevaplar bilimin doğası unsurları ve alt boyutlarına uygun
şekilde “naif, eklektik, bilinçli-bilgili” kategorilerine yerleştirilmiş ve deney ve kontrol
grubuna ait bulgular tablolar halinde verilerek kıyaslanmıştır.
BDHGA analiz sonuçlarına göre, bilimin tanımı, toplumun bilim üzerine etkisi,
etik ve toplumun bilim insanları üzerine etkisi konularında, bilimin topluma etkisi
kategorisinde bilim insanlarının sosyal sorumluluğu konusunda gerçekçi kategorisinde
deney grubunda kontrol grubuna kıyasla daha fazla artış olduğu belirlenmiştir. Bununla
birlikte bilim insanlarının özellikleri kategorisinde, cinsiyetin bilim sürecine ve ürününe
etkisi konusunda uygulama sonrasında deney grubunda gerçekçi görüş oranlarında artış
olurken, kontrol grubunda ise büyük oranda azalış olduğu göze çarpmaktadır. Bilimsel
bilginin sosyal yapısı kategorisindeki bilimsel kararlar konusunda ise deney grubunda
gerçekçi görüşlerde artış olduğu görülmüştür. Hipotezler, teoriler ve kanunlar
konusunda ise uygulama sonrasında deney grubunda kontrol grubuna kıyasla gerçekçi
kategorisinde daha fazla artış olduğu gözlenmiştir. Bu sonuçların yapılan yarı
yapılandırılmış görüşme bulguları ile de örtüştüğü görülmektedir.