Bütçe Sistemlerinde Dönüşüm ve Yeni Bütçe Yaklaşımları Çerçevesinde Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çukurova Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bil. Fak., Maliye, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Furkan Tosuncu

Danışman: Zuhal Ergen

Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu

Özet:

Gelirlerin toplanması ve harcamaların yapılması gibi mali işlemlerin bir plan dahilinde yürütülmesini sağlayan bütçeler, tarih boyunca devlet yönetiminin önemli bir parçası olmuştur. Bütçe hakkının ortaya çıkmasıyla birlikte devlet yönetimi anlayışında değişmeler meydana gelmiş ve insanlık tarihinin en büyük demokratikleşme hareketlerine zemin hazırlanmıştır. Uzun bir süre basit tekniklerle yürütülen bütçe uygulamalarında, zaman içerisinde gelirlerin ve harcamaların artmasıyla birlikte yeni sistem gereksinimleri de ortaya çıkmıştır. Bütçe sistemleri, ihtiyaçların kıt kaynaklar ile en verimli şekilde karşılanmasını sağlamak amacıyla sürekli bir gelişim göstermiştir. Özellikle sosyal devlet kavramının ortaya çıkmasıyla birlikte performans denetimine olanak sağlayan ve bütçeleme sürecinin her aşamasının planlı bir şekilde yürütülmesini amaçlayan sistemler uygulanmaya başlanmıştır. Değişen dünya düzeniyle birlikte insanların ihtiyaçlarının da değişmeye ve artmaya başladığı görülmektedir. Bu değişimlere göre şekillenen bütçe sistemleri sosyal amaçların da yürütüldüğü uygulamalar haline gelmiştir. Yeni bütçeleme yaklaşımları olarak nitelendirilen sosyal bütçe, katılımcı bütçe, cinsiyete duyarlı bütçe ve yeşil bütçe sistemleri günümüz dünyasının ihtiyaç duyulan bütçe uygulamaları olarak görülmektedir. Ancak bu sistemlerin ülkemiz de dahil olmak üzere birçok ülkede dar uygulama alanlarına sahip oldukları gözlemlenmiştir. Çalışmada bütçe sistemlerinin dönüşüm süreçleri ele alınmış ve yeni bütçe yaklaşımlarının bu sistemler ile olan ilişkileri incelenmiştir. Ülkemizde uygulama alanı bulmuş bütçe sistemleri ve yaşanan mali gelişmeler analiz edilmiştir. Bu bağlamda sosyal amaçların ön planda olduğu yeni bütçe yaklaşımlarının özellikle ülkemizde uygulama alanlarının genişletilmesi için gerekli koşulların ve düzenlemelerin uygulama örnekleri incelenerek tespit edilmeleri amaçlanmıştır.