Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İnşaat Mühendisliği, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: MOHAMMAD MOSTO
Danışman: Recep Yurtal
Özet:
Hidrolojik kuraklık neticesinde ortaya çıkan düşük akışların analizi, son 20 yılda su kaynakları mühendisliğinde yeni bir çalışma haline gelmiştir. Frekans analizi yöntemi, kuraklık tahmininde sıklıkla kullanılan bir yöntemdir. Nehirlerde kaydedilen akış verilerine uygun olasılık dağılımları kullanılarak, meydana gelebilecek düşük akışların olasılıkları hakkında fikir elde etmek mümkündür.
Çalışmada, Fırat ve Dicle havzalarının Türkiye’de kalan kısmı için bölgesel frekans analizi gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır. Fırat havzası yaklaşık 20 akarsu; Dicle havzası ise yaklaşık 15 akarsu içermektedir. Her iki bölgede de tarafsız tahmin edici ve noktalama pozisyon yöntemleri uygulanarak L-momentler elde edilmiştir. 500 tekrarlı Monte Carlo simülasyonu ile heterojenlik ölçüleri H(1), H(2) ve H(3) hesaplanmıştır. Ölçülere göre havzalar heterojen görülmektedir. Bu nedenle Fırat havza üç alt bölgeye ayrılmıştır ve Dicle Havza iki alt bölgeye ayrılmıştır. Ayrıca, Genelleştirilmiş Lojistik (GLO) dağılımının, Fırat havzalarının çoğu ve Dicle havzalarının tamamı için en uygun dağılım olduğu bulunmuştur.
Dicle ve Fırat havzalarındaki olasılıklar göz önüne alındığında, tarafsız tahmin tahmincilerinin, noktalama pozisyonu edicilere göre biraz daha avantajlı olduğu görülmektedir ve bu u durum, daha düşük RMSE değerleri ile belirginleşmiştir. Özellikle, Fırat bölgesi için tarafsız tahmin ediciler kullanılarak hesaplanan ortalama RMSE 0.69 iken, noktalama pozisyonu tahmin edicileri için bu değer 0.77 olmuştur. Dicle bölgesi için ise tarafsız tahmin ediciler ile ortalama RMSE 0.87 iken, noktalama pozisyonu tahmin edicileri için bu değer 0,92 olarak kaydedilmiştir. Tarafsız tahmin edicilerin bu avantajı, üst kantilde daha belirgin hale gelmiştir. Bununla birlikte, noktalama pozisyonu tahmin edicilerinin parametrelerinin daha kolay hesaplanması nedeniyle, daha büyük örneklem çalışmalarında tarafsız tahmin edicilere tercih edilecekleri kritik bir eşik için daha fazla araştırma yapılması gerekebilir.
Unbiased estimators demonstrated a slight advantage over plotting position estimators for quantile estimates in the Dicle and Firat basins, as reflected by RMSE values. Specifically, the average RMSE for the Firat region using unbiased estimators was 0.69, compared to 0.77 for plotting position estimators. The average RMSE for the Dicle region using unbiased estimators was 0.87, compared to 0.92 for plotting position estimators. This advantage of using Unbiased estimator was more evident in the upper quantile. However, due to being easier to compute the parameters depending on plotting position estimators, it may require further investigation to establish a critical threshold where they become preferable to unbiased estimators in larger sample studies.