Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çukurova Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, İlköğretim, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: MELEK MERVE YILMAZ
Danışman: Ayperi Sığırtmaç
Özet:
Okul öncesi dönemden itibaren sunulan nitelikli bilim eğitiminin,
çocukların daha sonraki eğitim yaşantılarını önemli ölçüde etkilediği
bilinmektedir. Yaşadıkları dünyayı keşfetmek üzere içsel bir motivasyonla
dünyaya gelen çocuklar, çevrelerindeki canlıları, gökyüzünü, doğa olaylarını
merak ederek tıpkı bir bilim adamı gibi inceleme yapmakta ve sorular
sormaktadırlar. Bilim eğitimi, okul öncesi öğretmenlerinin uygun pedagojik
yaklaşımlar aracılığıyla çocukların, yaşadıkları dünyayı keşfetmelerini teşvik
ederek öğrenme süreçlerini destekleyebilecekleri eşsiz bir alandır.
Bu araştırmanın amacı, okul öncesi öğretmenlerinin bilim eğitimine özgü
pedagojik alan bilgilerinin, çocukların bilimsel kavram-beceri anlayışları
üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkisinin incelenmesinde, çocukların bilim motivasyonları
ile öğretmenlerin bilime yönelik tutum-inanç ve yeterliklerinin aracılık
rolünün incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 eğitim-öğretim
yılında Adana ili merkez ilçelerinde Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı resmi okul
öncesi eğitim kurumlarında görev yapan 52 öğretmen ve bu öğretmenlerin
sınıflarında eğitim almakta olan 60-72 aylık 281 çocuk oluşturmuştur.
Araştırmanın amacı doğrultusunda, okul öncesi öğretmenlerinin pedagojik alan
bilgilerini tanımlayabilmek üzere bilim eğitimini etkileyen bileşenlerden yola
çıkılarak okul öncesi öğretmenlerin bilim eğitimine özgü pedagojik alan
bilgilerine yönelik hibrit bir model geliştirilmiştir. Bu model temelinde, Okul
Öncesi Öğretmenlerinin Bilim Eğitimine Özgü Pedagojik Alan Bilgilerini Değerlendirme
Aracı geliştirilerek okul öncesi öğretmenlerinden veri toplanmıştır. Buna ek
olarak, öğretmenlerden veri toplama sürecinde, Okul Öncesi Öğretmenlerinin Fen
Etkinliklerine İlişkin Yeterlilikleri Ölçeği ve Okul Öncesi Öğretmenlerinin Fen
Öğretimine Karşı Tutum ve İnançları Ölçeği kullanılmıştır. Çocuklardan veri
toplama sürecinde ise Okul Öncesi
Çocuklar İçin Fen Kavramları ve Bilimsel Süreç Becerileri Ölçeği ile mevcut
çalışma kapsamında uyarlaması yapılan Okul Öncesi Çocuklar İçin Bilim Motivasyon
Ölçeği kullanılmıştır. Ölçme araçları,
araştırmacı tarafından her çocukla birebir gerçekleştirilen görüşmeler
aracılığıyla uygulanmıştır.
İlişkisel tarama modeli ile desenlenen
araştırmada, doğrudan ve dolaylı ilişkilerin belirlenmesi ve aracılık rolünün
incelenmesine ilişkin kurulan modellerin sınanmasında Yapısal Eşitlik
Modellemesi (YEM) analizleri kullanılmıştır. Yapılan analizler kapsamında,
değişkenlerin birbiri üzerindeki doğrudan ve dolaylı etkileri hesaplanmıştır.
Kurulan modeller, okul öncesi öğretmenlerinin bilim eğitimine özgü pedagojik
alan bilgilerinin, çocukların kavram-beceri anlayışları üzerindeki etkisinde
çocukların bilim motivasyonlarının kısmi aracılık rolü olduğunu göstermiştir.
Yapılan analizler, öğretmenlerin pedagojik alan bilgilerinin, çocukların
kavram-beceri anlayışları üzerinde doğrudan etkisi olduğunu göstermiştir.
Bununla birlikte, öğretmenlerin bilim eğitimine ilişkin tutum ve inançlarının,
öğretmenlerin pedagojik bilgileri ile çocukların kavram-beceri anlayışları
arasında aracılık etkisi göstermediği belirlenmiştir. Son olarak öğretmenlerin
pedagojik alan bilgilerinin çocuk anlayışları, alan bilgisi ve pedagojik bilgi
alt boyutlarının, çocukların kavram-beceri anlayışları üzerindeki etkisinin
açıklanmasında, öğretmenlerin bilim etkinliklerine ilişkin yeterliklerinin
kısmi aracılık etkisinin olduğu görülmüştür. Araştırma kapsamında, çocukların
kavram ve beceri anlayışlarının gelişmesinde, okul öncesi öğretmenlerinin bilim
eğitimine özgü pedagojik alan bilgilerinin önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.