Eğitimde fırsat eşitliği konusunda yapılan çalışmaların sistematik derleme yoluyla incelenmesi: yurt içi ve yurt dışı çalışmalara ilişkin bir karşılaştırma

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: HÜSEYİN DEMİR

Danışman: Mahmut Oğuz Kutlu

Özet:

Geçmişte insanlar arasında etnik köken, din, dil ve renk gibi birtakım sınıfsal ayrışmalar söz konusuydu ancak modern dünyada meydana gelen değişimler, sanayileşme, teknolojik gelişmeler ve özellikle insana verilen değerin artması sonucu hak, hukuk, adalet, demokrasi ve eşitlik gibi temel kavramlar önem kazanmaya başlamıştır. Bunlara bağlı olarak bir ülkenin gelişimi için hayati önem taşıyan eğitim alanında da birtakım köklü değişiklikler yapma zorunluluğu hissedilmiştir. Bu önemli değişikler arasında sayılan ve eğitimin en önemli faktörlerinden biri de eğitimde fırsat eşitliği kavramıdır. Eğitimde fırsat eşitliği, bireylerin tamamına kaynak ve imkanların eşit sunulması, bireylerin var olan potansiyellerinin ortaya çıkarılarak eğitimde eşitliğin sağlanmasıdır. Bu araştırmanın amacı eğitimde fırsat eşitliği konusunda yurt içi ve yurt dışında yapılan araştırmaların sistematik olarak incelenmesidir. Bu araştırmada Google Akademik, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, Proquest Veri Tabanı ve Ulakbim üzerinden eğitim, adalet, eşitlik, eşitlik teorileri ve eğitimde fırsat eşitliği kavramları taranmıştır. Tarama sonucunda bu araştırmaya katkısı olacağı düşünülen eğitimde fırsat eşitliği konusunda yurt içi ve yurt dışı yaklaşık 250 araştırma derinlemesine incelenmiştir.  Bu incelemenin sonucunda amaca daha iyi bir şekilde hizmet edeceği düşünülen yurt içinde yapılan 78 araştırma ve yurt dışında yapılan 60 araştırma olmak üzere toplamda 138 araştırmanın bulgular kısmında içerik yönünden betimsel analizi yapılmasına ve geriye kalanların ise bu araştırmanın farklı bölümlerinde kullanılmasına karar verilmiştir. Bu araştırmanın bulgularına göre eğitimde fırsat eşitliğinin en önemli sorunları sosyo ekonomik durum, cinsiyet eşitsizliği ve bölgeler arası farklılıklardır. Araştırmanın sonucunda bu araştırmanın temel ve alt amaçları kapsamında eğitimde fırsat eşitliği konusundaki yurt içi ve yurt dışı araştırmaların benzerlikleri ve farklılıkları eğitim sistemindeki yürürlükte olan politikalar göz önünde bulundurularak tartışılmış ve elde edilen bulgular ışığında eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanabilmesi için uygulayıcılara ve araştırıcılara önemli önerilerde bulunulmuştur.