Akademik Veri Yönetim Sistemi
18. ULUSAL KİL SEMPOZYUMU, Kocaeli, Türkiye, 25 - 28 Eylül 2019, ss.17-20
Genleşmiş kil agregaları, genelde bünyesine genleştirici katkı malzemeleri ilave edilerek ısıl işleme tabi tutularak elde edilen malzemelerdir. Türkiye’de henüz genleşmiş kil agregası üretimine başlanmamış olmasına karşın bu malzemeler, hafif, ısıya ve yüke dayanıklı olması, kimyasallardan etkilenmemesi, tarımda su tutuculuğu gibi özelliklerinden dolayı dünyanın birçok ülkesinde üretilip inşaat, tarım ve çevresel vb. uygulamalarda sıkça kullanılmaktadır. Bentonit killeri, bağlama ve şekil alabilme gibi özellikleri sebebiyle geçmişten günümüze dek yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle killer açısından zengin olan ülkemizde bentonitler yerli-yabancı birçok araştırmacının ilgisini çekmiştir. Bu çalışma ile daha önce araştırmacıların pek üzerinde durmadığı bir konuya dikkat çekilmek istenmiştir. Ayrıca bu çalışmada ile Edirne-Yazır, Tokat-Akdoğmuş, Ordu-Keşköy, İstanbul-Sinekli sahaları bentonitlerinden genleşmiş kil agregası olarak değerlendirilebilme potansiyeli araştırılmıştır.
Çalışma alanından alınan örnekler önce diskli öğütücüde 200μm altına geçecek şekilde öğütülmüştür. Sadece su eklenmiş bu ürünlerden elde edilen hamur malzeme sırasıyla şekillendirilmiş, bir gün bekletilmiş ve vakum preste 15 mm çaplı kalıptan makarna şeklinde çıkarılmıştır. Sonrasında ise bu üründen en-boy oranı yaklaşık aynı tutularak silindir şekilli ham peletler hazırlanmıştır. Daha sonra elde edilen bu örneklerin kimyasal analizleri yaptırılmıştır.
Yapılan analizlere göre örneklerin aratip karakterde oldukları anlaşılmıştır. XRD analizlerine göre ise bu örneklerin çoğunlukla, smektit (Montmorillonit), feldspat, mika, zeolit, kristobalit, dolomit ve kalsit gibi minarellerden oluştukları görülmüştür. Isıl işleme tabi tutulan numunelerin DTA-TG analizlerinde ise bu örneklerin ağırlık kaybına uğrayan aratip bentonitler olduğu anlaşılmıştır. Ayrıca, laboratuvar ortamında ham halde, 1100, 1150 ve 1200°C ye kadar farklı ısılarda pişirilen numunelerden SEM incelemeleri de yapılmış olup
18
makro ve mikro ölçekteki tüm genleşmeler de kaydedilmiştir. Isıl işlemden geçirilen genleşen peletlerdeki birbirinden bağımsız boşluklar artan sıcaklık neticesinde irileşmiş ve genelde homojen görünüme bürünmüştür. Riley (1951) genleşme diyagramlarına göre genleşme sınırları dâhilinde kaldığı gözlenen peletlerden elde edilen bu veriler ışığında, çalışılan düşük kalsiyumlu aratip karakterli bentonitlerin genleşmiş kil agregası olarak kullanılabileceği ortaya konmuştur.