11. Yüzyıl Müslüman Türk Dünyasındaki Din Anlayışının Divanü Lügati't-Türk'teki Yansımaları

ÖZTÜRK N.

TURKISH STUDIES, cilt.3, sa.4, ss.1001-1035, 2008 (SSCI)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 3 Sayı: 4
  • Basım Tarihi: 2008
  • Dergi Adı: TURKISH STUDIES
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Social Sciences Citation Index (SSCI), Scopus, Academic Search Premier, IBZ Online, International Bibliography of Social Sciences, Historical Abstracts, Index Islamicus, MLA - Modern Language Association Database, Political Science Complete, Public Affairs Index, Sociological abstracts, Worldwide Political Science Abstracts
  • Sayfa Sayıları: ss.1001-1035
  • Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

11. Y?ZYIL M?SL?MAN T?RK D?NYASINDAK? D?N

ANLAYISININ D?VAN? L?GAT?’T-T?RK’TEK?

YANSIMALARI*

Nuran YILMAZ**

?ZET

Milletlerin tarihi metinleri o milletin kltrnn

tescilli belgeleri olduğundan tarihi kklerini tespitte son

derece elzem kaynaktırlar. Bu bakımdan zamanımızdan

yaklasık bin yıl nce yazılan Divan Lgati’t-Trk

Trkenin ilk szlğ olmaktan te pek ok

arastırmacının teslim ettiği zere tarihi ve kltrel

basvuru kaynaklarımızın da ilklerindendir.

A. Caferoğlu, “Szlkte geen birok kelimenin

anlatılısında tanık olarak ileri srlen malzeme

ierisinde, Trk folkloruna, inanısına, hurafelere, bozkır

destanlarına, oba hikmetlerine, illerin vecizelerine,

ağıtlara tabiat tasvirlerine bolca yer verilmistir.”

demektedir. Onun tespitinden de anlasılacağı zere eser,

bir yandan 10 asır nceki kelime varlığını ağlar tesine

tasırken diğer taraftan da o kelimelerin ardındaki dnya

grsn aktarmıstır. Bu sebeple Trk kltrnn

ulasılabilen en eski vesikası olan eserden olabildiğince

yararlanabilmek iin eseri ok ynl değerlendirmek

gereklidir.

?alısmada, Divandaki kelimelerin ierisinden

seilmis inanca dair kelimeler ve bunların aıklamaları

anılan erevede incelenmistir.

Anahtar Kelimeler: Divan Lgati’t-Trk, ?nan,

Kasgarlı Mahmud.

**

REFLECT?ONS OF THE SENSE OF REL?G?ON ?N THE

11TH CENTURY MUSL?M TURK?SH WORLD ?N

D?VANU LUGAT?’T-TURK.

ABSTRACT

Historical and literary texts of the nations are the

most necessary written sources to determine historical

origins of nations because the written sources are the

registered documents of culture. From this point of view,

Divanu Lugati’t-Turk, which was, approximately, written

a thousand years ago, is, as a great many researcers

agreed, one of the first hictorical and cultural reference

books rather than being the first Turkish dictionary.

Ahmet Caferoğlu says it is included Turkish

folklores, beliefs, superstitions, steppe [bozkır] epics,

wisdoms of oba, regional aphorizms, dirges, natural

descriptions in the materials which are shown as a

witness to explanation of many words mentioned in that

dictionary. And his determination shows to us on the one

hand this work transferred its vocabulary that existed ten

centuries before today, to the next centuries and on the

other hand transferred the world-view behind those

words. Therefore, we must study it carefully to benefit

from this work that is the oldest document of Turkish

Culture as good as possible.

It is studied, in this article, the words of belief

selected from Divan and their commentaries in the frame

mentioned

Key Words: Divanu Lgati’t-Turk, Beliefs, Kasgarlı

Mahmud.