Akademik Veri Yönetim Sistemi
Istanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.20, sa.41, ss.924-950, 2021 (Hakemli Dergi)
Amaç: Bu çalışmanın amacı, Türkiye’de kıyı alanları ile ilgili yürütülen hukuki süreçlerin gerekçeleri, kapsamı ve işleyişine yönelik bir araştırma yürütmektir. Yöntem: Türkiye’de kıyı alanlarında çevresel dinamikler, mülkiyet sorunu vb. konulara ilişkin gözlenen sorunlar ve yürütülen dava süreçleri, Anayasa Mahkemesi (AYM), Yargıtay Hukuk Daireleri, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu (YHGK), Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) başta olmak üzere ilgili mahkeme dosyaları ve Sayıştay raporları incelenerek tespit edilmiştir. Hukuki süreçler, neden-sonuç ilişkisi gözetilerek değerlendirilmiştir. Bulgular: Yaklaşık 8.000 km’lik kıyı şeridine sahip Türkiye’de ülke nüfusunun yaklaşık %60’ına yakını kıyı illerinde yaşamaktadır. Bu nedenle, kıyı alanları sahip olduğu doğal kaynak rezervlerinin yanı sıra, kültürel tabanlı farklı faaliyetler için de yoğun olarak tercih edilmektedir. Kıyı alanlarının etkin ve etkili kullanılmasına dair karar verme süreçleri büyük bir önem arz etmekte; bu süreçlerin altyapısını ise hukuk kuralları, planlama çalışmaları ve geleceğe yönelik dengeli ve uyumlu politikalar oluşturmaktadır. Nitelikli ve çok boyutlu bir çerçevede yönetilmesi gereken kıyı alanlarına ilişkin yaşanan sorunlara yönelik farklı çözüm yollarına başvurulmaktadır. Özel-tüzel kişiler, farklı kamu kurumları, Sivil Toplum Kuruluşları (STK) vb. tarafından farklı gerekçeler ile hukuki süreçler başlatılmakta ve yasal çerçevede çözüm yolları aranmaktadır. Çalışmada, kıyı alanlarındaki uygulamalardan kaynaklanan hukuki sorunların başında mülkiyet hakkı ve çevre hukuku merkezli ihlaller olduğu, bu durumun ise gerek bireysel olarak tapu maliklerine gerekse kıyı alanında yaşayan kent sakinleri ve STK gibi menfaat gruplarına olumsuz olarak yansıdığı görülmüştür. Bunun yanı sıra, kıyı alanlarına yönelik yetkinin tek elde toplanmaması ve ortak kıyı mevzuatının bulunmaması da öne çıkmaktadır. Özgünlük: Türkiye’de kıyı alanlarında yaşanan sorunlar sosyoekonomik açıdan birçok vatandaşı olumsuz etkilemekte, ekolojik açıdan ise çevresel sürdürülebilirlik üzerinde tehdit oluşturmaktadır. Kıyı alanlarında ağırlıklı olarak yaşanan hukuki süreçlere yönelik bu çalışma; görülen davaların nedenlerini, davacıları, dava sonuçlarını ve yetkili mercileri aydınlatan bir perspektif sunmaktadır. İlgili çalışmalara yönelik literatür dayanağı sunan bu çalışmada, aynı zamanda ulusal ve uluslararası perspektifte (AYM, YHGK, AİHM) emsal nitelikteki kararlar ve öncelikli tespit edilen sorunların azaltılmasına yönelik geliştirilen çözüm önerileri yer almaktadır.