Akademik Veri Yönetim Sistemi
18. INTERNATIONAL CONFERENCE ON AGRICULTURE, ANIMAL SCIENCES and RURAL DEVELOPMENT, Konya, Türkiye, 24 - 26 Ekim 2025, ss.536-551, (Tam Metin Bildiri)
Bu araştırma, ABD pamuk germplazm
koleksiyonundan temin edilen iki farklı türe (G. hirsutum ve G. barbadense)
ait bazı genotiplerin Çukurova koşullarında tarımsal performans ve lif kalite
özelliklerinin belirlenmesi ve yürütülecek ıslah programlarına
aktarılabilirliğinin araştırılması amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada materyal
olarak farklı tarımsal özelliklere sahip 10 genotip (SA 74, SA 263, SA 333, SA
345, SA 405, SA 408, SA 907, SA 1479, SA 1484 ve SA 1535) ile bölgede yaygın
olarak yetiştirilen 2 ticari çeşit (Lazer ve May 455) kullanılmıştır. Deneme,
2024 yılında Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü
Araştırma ve Uygulama Alanı’nda tesadüf blokları deneme desenine göre 3
tekrarlamalı olarak kurulmuştur. Çalışmada, genotiplerin tarımsal özellikleri
(bitki boyu, bitkideki boğum sayısı, odun dalı sayısı, meyve dalı sayısı, koza
sayısı, tek kozada kütlü ağırlığı, çırçır randımanı ve kütlü pamuk verimi) ile
lif kalite özellikleri (lif inceliği, lif uzunluğu, lif mukavemeti, kopma anında
lif uzaması, iplik olabilirlik indeksi, yansıma ve sarılık dereceleri)
incelenmiştir. Sonuçlar, test edilen pamuk genotiplerinin incelenen tarımsal ve
lif kalite özellikleri bakımından önemli derecede farklılık gösterdiğini ortaya
koymuştur. Kütlü pamuk verimi 2699–4995 kg/ha arasında değişmiş, en yüksek
değer SA 1484 genotipinden elde edilmiştir. Lif uzunluğu, lif mukavemeti, kopma
anında lif uzaması ve iplik olabilirlik indeksi bakımından ise SA 1479 genotipi
ön plana çıkmıştır. Ancak G. barbadense L. türüne ait olan bu genotip,
en düşük kütlü pamuk verimine (2699 kg/ha) sahip olmuştur. Tekstil lifinin
iplik yapılabilirliğini ve pamuğun fiyatını önemli ölçüde belirleyici özellik
olan lif inceliği 4.4-5.4 arasında değişim göstermiş, en ince liflere SA 333
genotipinde ulaşılmıştır. Genotipler arasında SA 405, 32.2 mm lif uzunluğu ile G.
barbadense genotipine SA 1479 (32.5 mm) benzer uzunlukta lifleri
oluşturmuştur. Saptanan lif mukavemeti değerleri 28.0-38.2 (g/tex) arasında
değişkenlik göstermiştir. Sonuç olarak, genotiplerin tarımsal ve lif kalite
özellikleri birlikte değerlendirildiğinde, bunların bölgesel pamuk ıslah
programlarında ebeveyn olarak kullanılmasıyla hem yüksek verimli hem de üstün
lif kalitesine sahip pamuk çeşitlerinin geliştirilmesine katkı sağlayabileceği
belirlenmiştir.