Memlük Tarihçisi Makrîzî (ö. 845/1441) ve Eş'arîlik Hakkındaki Tespitleri -Mısır'da Eş'arîliğin Yayılması-


AYAZ F. Y., DÜZENLİ A.

V. ULUSLARARASI ŞEYH ŞA`BÂN-I VELÎ EŞ'ARÎLİK SEMPOZYUMU, Kastamonu, Türkiye, 4 - 06 Mayıs 2018, ss.1

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Kastamonu
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.1
  • Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Memlükler döneminin (1250-1517) yanı sıra Orta Çağ İslâm dünyasının en büyük tarihçileri arasında gösterilen Makrîzî, Mısır tarihçiliği ekolünün kurucusu ve Memlükler döneminin en meşhur âlimlerinden biridir. Dîvânü’l-inşâda bir süre vazife yaptıktan sonra Kahire muhtesibliği gibi mühim bir göreve tayin edilmiş, bu vazifesi sayesinde iktisadî ve sosyal hayatla ilgili önemli bir birikime sahip olmuştur. Bunların dışında hem başkentte hem de Suriye’de önemli görevler üstlenen Makrîzî, içinde yaşadığı toplumu yakından gözlemleme ve sağlıklı değerlendirmeler yapabilmek için yeterli malzemeyi toplama imkânı da bulmuştur. Hayatının son yirmi yılında gözden düşen Makrîzî, bundan sonraki yaşamını kitap te’lifi ve ibadetle geçirmiş, çok kıymetli eserler bırakmıştır. Bu eserlerinden özellikle el-Hıtat, Mısır’ın siyasî tarihinden topoğrafyasına, sosyal hayatından iktisadî durumuna, buradaki dinlerden itikadî mezheplere kadar oldukça geniş bir sahada kıymetli malumat içerir.

Biz bu çalışmada onun bahsi geçen eserini merkeze alarak Eş‘arîlik mezhebinin Mısır’da yayılma sebepleri ve Makrîzî’nin Eş‘arîlik hakkındaki görüş ve yorumlarına yer verdik. Onun Ehl-i Beyt’e olan düşkünlüğünün bu yorumlardaki yansımalarını tesbite çalıştık. Zaman zaman Zeydiyye ekolünü andıran ilginç fikirlerine de işaret ettik. Aktardığı bilgiler ve serdettiği görüşlerinin sıhhat ve isabetliliğini teyit için tarihçiliği üzerinde durduk. Bu minvalde hayatını ana hatlarıyla aktardık. Çağdaşlarıyla rakiplerinin onun hakkındaki görüşlerine de yer verdik. Amacımız XIV ve XV. yüzyıllarda Mısır’da yaşayan, Eş‘arîliği benimseyen, amelde ise önceleri Hanefî, sonra Zâhirî ve nihayet Şâfiî olan bir tarihçinin bu itikadî mezhebe yönelik görüşlerini tespit etmek ve alan uzmanlarının değerlendirmelerine sunmaktır.

 Anahtar kelimeler: Makrîzî, Eş‘arîlik, Memlükler dönemi.

Mamluk Historian Maqrîzî (d. 1441) and His Opinions About Ash‘arite

-Spread of Ash‘arite in Egypt-

Abstract

Maqrîzî, accepted among the greatest historians not only in the Islamic World in Middle Age but also in Mamlukid time, is the founder of Egypt historianship and one of wellknown scholars of Mamluk era. He undertook important duties, for instance he worked in Diwan al-insha and then was appointed to İhtisab (Office for public regularity) of Cairo. He gathered great knowledge on social and economic life of that time and found the chance to know the society he lived in it well through those duties. In the last decades of his life Maqrîzî lost favor with government. This is why he spent rest of his life with writing books and worshiping and he left valuable works. Especially al-Hıtat among those works, contains valuable knowledge on Egypt in a wide scale, from its political history to topography and its social life to economic situation and the religions and religious sects popular in that country.

In this study, centering that book we dealt with the reasons for the spread of Ash‘arite in Egypt and Maqrîzî’s opinions and evaluations about Ash‘arite. We tried to fix the reflections of his partisanship of Ahl al-Bayt to his evaluations meanwhile we pointed to his opinions approached to Zaydiyya School. We also mentioned his historianship to test the knowledge he narrated meanwhile we gave information on the opinions of his contemporaries and rivalries about him.

Our main goal in this paper is to fix opinions of a historian who lived in XIV and XV. centuries in Egypt and adopted various sects, about Ash‘arite and is to present those knowledge for consideration of domain experts.

Keywords: Maqrîzî, Ash‘arite, Mamlukid time.