Akademik Veri Yönetim Sistemi
İnsan ve İnsan Dergisi, cilt.12, sa.40, ss.137-153, 2025 (TRDizin)
Bu çalışmayla, İkinci Dünya Savaşı sırasında Adana sinemalarında gösterilen filmlerin tespiti, bunların yapım ve dağıtım orijinlerine göre sınıflandırılması ve savaş koşullarıyla ilişkili gösterim pratiklerinin yorumlanması amaçlanmaktadır. Savaşın ağır ve istikrarsız koşulları, Türkiye’de film temininde zorluklara yol açmış, ithalat dinamiklerini sürekli etkilemiştir. Bu bağlamda, savaş yıllarında Adana’da gösterilen filmlerin incelenmesi hem sinema tarihi hem de şehrin sosyo-kültürel dinamikleri açısından önemlidir. Araştırmada, savaş yıllarında Adana’da yayımlanan Bugün, Türksözü ve Yeni Adana gazetelerinin arşivleri taranmış, ulaşılan veriler temalara ayrılmış ve analitik olarak değerlendirilmiştir. Bulgular, bu dönemde Adana’da gösterilen filmlerin beş ana kategoride toplandığını göstermektedir: (1) Amerikan yapımları başta olmak üzere salon filmleri, (2) Alman (UFA) yapımı ve dağıtımı olan filmler, (3) Şark filmleri, (4) Türk yapımları ve (5) Haber, propaganda ve savaş filmleri. Çalışma, savaş dönemi Türkiye’sindeki film dağıtım ve gösterim pratiklerine yerel bir bakış açısı sunmakta ve Yeşilçam sinemasının ortaya çıkışına zemin hazırlayan erken dönem koşullarına ışık tutmaktadır.
Anahtar kelimeler: İkinci Dünya Savaşı, Türk sinema tarihi, Adana sinema tarihi, film dağıtımı tarihi, Şark filmleri
This study aims to identify the films screened in Adana during the Second World War, classify them based on their production and distribution origins, and interpret exhibition practices shaped by wartime conditions. The severe and unstable circumstances of the war disrupted film supply in Turkey and continually affected import dynamics. In this context, examining the films shown in Adana offers insights into Turkish cinema history and the city’s socio-cultural fabric. The research is based on an archival review of three local newspapers –Bugün, Türksözü, and Yeni Adana–published during the war years. The data collected were thematically organized, and analytically evaluated. The findings indicate that the films exhibited fall into five categories: (1) Theatrical films, primarily American productions; (2) German (UFA) films; (3) Oriental films; (4) Turkish productions; and (5) Newsreels, propaganda, and war films. The study provides a localized perspective on wartime exhibition practices and sheds light on the formative conditions of Yeşilçam cinema.
Keywords: The Second World War, Adana cinema history, Turkish cinema history, history of film distribution, Oriental films