Turkish Studies-Educational Sciences, cilt.15, sa.5, ss.3315-3326, 2020 (Hakemli Dergi)
Bu araştırmada, 2004-2005
yıllarında yenilenen müfredatlar ile gündeme gelen çağdaş yaklaşımlar
biri olan eleştirel düşünmeye odaklanılmıştır. Bu araştırmada ortaokul
öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri araştırılmıştır. Araştırmada
betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini 2018-2019
akademik yılında Adana ilinde üç ortaokulda öğrenim gören 303 8. Sınıf
öğrencisi oluşturmaktadır. Yansız küme örnekleme yöntemi ile seçilen
öğrencilere Ricketts & Ruds (2005) tarafından geliştirilen, Demircioğlu
(2012) tarafından Türkçe’ye uyarlanan Eleştirel Düşünme Eğilimi (EMI)
Ölçeği uygulanmıştır. Eleştirel Düşünme Eğilimi (EMI) Ölçeğinden
ulaşılan puanların aritmetik ortalama, standart sapma, p ve t değerleri
hesaplanmıştır. Oluşan farklılıkların anlamlı olup olmadığının saptamak
amacıyla bağımsız gruplar t-testi ve değişkenler arasındaki ilişkiyi
saptamak amacıyla Pearson Çarpım Moment Korelasyon Analizi uygulanmıştır.
Cinsiyete göre eleştirel düşünme eğilimleri Bilişsel Olgunluk,
Yenilikçilik ve ölçek toplamında anlamlı değilken, öngörüsellik
boyutunda kız öğrenciler lehine anlamlıdır. Öğrencilerin eleştirel
düşünme eğilimleri Sosyal Bilgiler’de anlamlı değilken, Türkçe’de .01,
Matematikte .00, Fen Bilimlerinde .01, Yabancı Dilde .02, Din Kültürü ve
Ahlak Bilgisinde .00 ve Genel Ortalamada .01 düzeyinde olmak üzere
anlamlıdır. Öğrencilerin EMI ölçeğinden aldıkları puanlar ile Türkçe,
Matematik, Fen Bilimleri, Sosyal Bilgiler, Yabancı Dil, Din Kültürü ve Ahlak
Bilgisi ve genel başarı ortalamaları arasındaki Pearson Çarpım Moment
Korelasyon analizi sonucunda puanlar arasında düzeyinde pozitif yönde anlamlı
bir ilişki bulunmuştur. Yani, cinsiyetin eleştirel düşünme eğilimini
etkileyen bir etken olmadığı; bununla beraber eleştirel düşünme eğilimi
ile akademik başarı arasında anlamlı bir ilişki olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Ortaokul kademesinde eleştirel düşünme üzerine
araştırmalar yapılması ve ders içi etkinliklerde eleştirel düşünmeyi
arttırıcı etkinliklere yer verilmesi önerilmiştir.