14th International Computer and Instructional Technologies Symposium (ICITS2021), Rize, Türkiye, 26 - 28 Ekim 2021, ss.58-61
Covid-19 pandemisi uzaktan eğitimin önemini ve bu bağlamda e-öğrenme
materyallerini geliştirmek için tasarım prensiplerinin ne kadar gerekli olduğunu
göstermiştir. Ayrıca, ICITS-2021 temasının “Öğretim Tasarımına Dönüş: Sorunlar ve
Çözümler” olması, Multimedia-tabanlı öğretimsel ve arayüz tasarım prensiplerini sunan bir
posterin eğitimcilerin e-öğrenme ders içeriklerini, öğrencilerin de sunularını hazırlamada
yardımcı olacaktır. Bu bağlamda, bu tasarım prensiplerini betimleyen bir posterin
multimedya ders içerikleri hazırlayan yazarlara destek sunan yararlı bir kılavuz olacağı
düşünülmektedir. En etkili multimedya öğrenme materyalleri oluşturmak için Richard
Mayer, yaptığı araştırmalar sonucunda, öğrencinin kavrayışını en üst düzeye çıkarmak için
multimedya öğrenme deneyimlerinin en iyi nasıl yapılandırılacağına dair 12 Multimedya
Öğrenme İlkesi geliştirdi. Bu prensipler şunlardır: (1) Tutarlılık (Coherence) Prensibi:
Tutarlılık ilkesine göre, öğrenenler konuyla ilgisi olmayan, dikkat dağıtıcı materyaller
sunuma dâhil edilmediğinde en iyi öğrenirler. (2) Dikkat Çekme (Signaling) Prensibi:
Dikkat çekme prensibine göre, öğrenenlerin ekranda tam olarak neye dikkat etmeleri
gerektiği vurgulandığında en iyi öğrenirler. (3) Gereksizlik (Redundancy) Prensibi: Bu
prensip, sözlü anlatım, görsel ve metnin birlikte kullanımı yerine, sadece sözlü anlatım ve
görsellerin birlikte kullanıldığı durumlarda öğrenenlerin daha iyi öğrendiğini öne sürer. (4)
Konumsal Yakınlık (Spatial Contiguity) Prensibi: Konumsal Yakınlık prensibi, metin ile
görseller arasındaki mesafe ile ilgili olup, öğrenenlerin ilgili metin ve görsellerin birbirine
yakın olduğu ortamlarda daha iyi öğrendiklerini belirtir. (5) Zamansal Yakınlık (Temporal
Contiguity) Prensibi: Zamansal Yakınlık İlkesi, öğrenenlerin en iyi, birbiriyle ilişkili sözcükler
ve görseller ardışık sıra yerine birlikte sunulduğunda öğrendiğini belirtir. (6) Parçalara
Bölme (Segmenting) Prensibi: Konu uzun ve sürekli bir akış yerine, uygun biçimde
bölünmüş bölümler halinde sunulduğunda öğrenenlerin daha iyi öğrendiğini belirtir. (7) ÖnEğitim (Pre-Training) Prensibi: Ön-eğitim ilkesine göre öğrenilecek anahtar kavramlar ve
bu kavramların özellikleri önceden biliniyorsa öğrenenler daha iyi öğrenirler. (8)
Biçim (Modality) Prensibi: Biçim prensibi, öğrenenlerin görseller ve yazılı metinlerden
ziyade görsellerden ve sözlü anlatımdan öğrendiğini belirtir. (9) Çoklu Ortam (Multimedia)
Prensibi: Çoklu ortam prensibi, öğrenenlerin en iyi sözcüklerden ve resimlerden
öğrendiğini, yalnızca sözcüklerden daha iyi öğrendiğini belirtir. (10) Kişiselleştirme
(Personalization) Prensibi: Kişiselleştirme prensibi, öğrenenlerin en iyi, aşırı resmi bir
sesten ziyade daha resmi olmayan, sohbet eden bir sesten öğrendiğini söylüyor. (11) Ses
(Sound) Prensibi: Ses prensibi, öğrenenlerin bir bilgisayar sesinden daha iyi bir insan
sesinden öğrendiğini belirtir. (12) Resim (Image) Prensibi: Resim prensibi, bir kursta
anlatan kişinin resminin görülmesi, öğrenenlerin daha iyi öğrenmelerine katkı sağlamaz.
Bilgisayarlar için grafik tasarımın temel ilkeleri basitlik ve tutarlılıktır. Grafik tasarımı
anlamak, kendi uygulamanız ve diğer insanların yaptığı ekranlarla ilgili gözlemleriniz
bakımından önem taşır. Kendinizden ve öğrencilerinizden iyi grafik tasarım teknikleri
beklemek, öğrencilerden iyi sözlü ve yazılı dil bilgisi kullanmalarını beklemek kadar
önemlidir. İnsanların dilbilgisini kullanmalarının nedeni, iletişimlerini daha net ve kesin hale
getirmektir. Bu bağlamda, grafik ve arayüz tasarım prensipleri, gözün gramer kuralları
olarak görülebilir. Bilimsel çalışmalar sonucunda belirlenen 22 kural şunlardır: (1)
Kullanıcıları Yönlendirin: Her ekranda kullanıcılara sunumun neresinde olduklarını söyleyen
bilgileri sağlayın. (2) Metni Uygun Şekilde Yaslayın: Bir tablodaki sayıları sağa, geriye kalan
herşeyi sola yaslı ayarlayın. (3) Stil Türlerini Sınırlayın: Ekran başına üçten fazla stil türü
kullanmayın. (4) Renkleri Sınırlayın: Ekran başına üç veya dört renkten fazla kullanmayın.
(5) Renklerin Kullanımını Standartlaştırın: Bir renk şeması oluşturun ve tutarlı bir şekilde
59
kullanın. (6) Metni Grafikler ve Etkileşimle Geliştirin: Metin ağırlıklı ekranlar tasarlamaktan
kaçının. (7) Gereksiz Öğeleri Kullanmayın: Ekrandaki her nesnenin bir anlamı olmalıdır. (8)
Büyük ve Küçük Harfleri Kullanın: Tüm Metni büyük harflerle yazmayın. (9) Satırları Kısa
Tutun: Satır uzunluklarını sekiz ila on kelime arasında tutun. (10) Satırlar Arasında Tek
Satır Boşluk Bırakın: Girinti yerine paragraflar arasında çift satır boşluk bırakın. (11) Kursun
yapısını Basit Tutun: Bir kullanıcının programda bilgi bulmasını mümkün olduğunca
kolaylaştırın. (12) Odaklanmayı Sınırlayın: Ekran başına sadece bir fikir öne çıkarın. (13)
Vurgulamayı Kullanın: Fikirleri vurgulamak için kalın, italik veya altı çizili kullanın. (14)
Hedef Kitlenizi Tanıyın: Ürünün amacına ve hedef kitlesine önceden karar verin. (15) Flaş
Yapmayın: Kullanıcıların dikkatini çekmek için yanıp sönen metin kullanmayın. (16) Listeleri
Kullanın: Listeler özellikle bilgisayar ekranlarında faydalıdır. (17) Navigasyonu Tutarlı
Kullanın: Gezinme düğmelerini bir ekrandan diğerine aynı konumda tutun. (18) Metni Dikey
Yığmayın: Yığılmış (dikey) metni fark etmek ve okumak zordur. (19) Birden Çok Grafik
Türü Ekleyin: Unutmayın ki resimler yalnızca grafik türlerinden bir tanesidir. Diğer grafik
türleri arasında çizelgeler, haritalar, tablolar, listeler, diyagramlar, fotoğraflar ve küçük
resim bulunur. (20) Ekranı Organize Edin: Nesneleri anlam ve daha iyi görsel netlik için
gruplayın. (21) Nesnenin Önemini Boyutuna Yansıtın: Ekrandaki bir nesnenin göreli boyutu,
nesnenin buradaki önemini gösterir. (22) Nesnenin Önemini Konumuna Yansıtın: Ekrandaki
öğelerin konumu, önemlerini belirler.
The Covid-19 pandemic has shown the importance of distance education and how
essential design principles are to develop e-learning materials in this context. In addition,
the ICITS-2021 theme being “Back to Instructional Design: Problems and Solutions”, a
poster presenting multimedia-based instructional and interface design principles will help
educators to develop their e-learning course contents and students prepare their
presentations. In this context, it is thought that a poster describing these design principles
will be a useful guide to support authors who prepare multimedia course contents. In order
to create the most effective multimedia learning materials, Richard Mayer, through his
research, developed 12 Multimedia Learning Principles on how best to structure multimedia
learning experiences to maximize student understanding. These principles are as follows:
(1) The Coherence Principle: According to the coherence principle, learners learn best when
irrelevant, distracting materials are not included in the presentation. (2) The Signaling
Principle: According to the signaling principle, learners learn best when it is emphasized
exactly what they need to pay attention to on the screen. (3) The Principle of Redundancy:
This principle suggests that learners learn better when only verbal narration and visuals
are used together, rather than the use of verbal expression, visual and text together. (4)
Principle of Spatial Contiguity: The principle of Spatial Contiguity is related to the distance
between text and images and states that learners learn better in environments where the
relevant text and images are close to each other. (5) Principle of Temporal Contiguity: The
Principle of Temporal Contiguity states that learners learn best when related words and
images are presented together rather than in sequential order. (6) Principle of
Segmentation: It states that learners learn better when the subject is presented in
appropriately divided sections instead of a long and continuous flow. (7) The Pre-Training
Principle: According to the pre-training principle, learners learn better if the key concepts
to be learned and the characteristics of these concepts are known beforehand. (8) The
Modality Principle: The form principle states that learners learn from visuals and oral
expression rather than visuals and written texts. (9) The Multimedia Principle: The
multimedia principle states that learners learn best from words and pictures, better than
just words. (10) Principle of Personalization: The principle of personalization says that
learners learn best from a more informal, conversational voice rather than an overly formal
voice. (11) Sound Principle: The sound principle states that learners learn from a human
voice better than a computer voice. (12) Picture Principle: The picture principle inform that
showing the picture of the narrator in a course does not contribute to better learning of
the learners. The basic principles of graphic design for computers are simplicity and
consistency. Understanding graphic design is important for your own practice and your
observations of other people's screens. Expecting good graphic design techniques from
yourself and your students is just as important as expecting students to use good spoken
and written grammar. The reason people use grammar is to make their communication
clearer and more precise. In this context, graphic and interface design principles can be
seen as grammatical rules of the eye. The 22 rules determined as a result of scientific
studies are as follows: (1) Guide Users: Provide information on each screen that tells users
where they are in the presentation. (2) Justify Text Appropriately: Set numbers in a table
to be right-justified and everything else left-justified. (3) Limit Style Types: Do not use
more than three style types per screen. (4) Limit Colors: Do not use more than three or
four colors per screen. (5) Standardize the Use of Colors: Create a color scheme and use
it consistently. (6) Enhance Text with Graphics and Interaction: Avoid designing text-heavy
61
screens. (7) Don't Use Unnecessary Elements: Every object on the screen should have a
meaning. (8) Use Upper and Lower Cases: Do not capitalize all the Text. (9) Keep Lines
Short: Keep line lengths between eight and ten words. (10) Leave Single Line Space
Between Lines: Leave double line space between paragraphs instead of indentation. (11)
Keep the course structure Simple: Make it as easy as possible for a user to find information
in the program. (12) Limit Focus: Feature only one idea per screen. (13) Use Emphasis:
Use bold, italic or underline to highlight ideas.(14) Know Your Target Audience: Decide
beforehand the purpose and target audience of the product. (15) Do Not Flash: Do not use
flashing text to attract users' attention. (16) Use Lists: Lists are especially useful on
computer screens. (17) Use Navigation Consistently: Keep the navigation buttons in the
same position from one screen to the next. (18) Do Not Stack Text Vertically: Stacked
(vertical) text is difficult to notice and read. (19) Add Multiple Graph Types: Remember
that images are only one type of graph. Other types of graphs include charts, maps, tables,
lists, diagrams, photographs, and clip art. (20) Organize Display: Group objects for
meaning and better visual clarity. (21) Reflect the Importance of the Object to its Size:
The relative size of an object on the screen indicates its importance there. (22) Reflect the
Importance of the Object to its Position: The position of the items on the screen determines
their importance.