Akademik Veri Yönetim Sistemi
The International Journal of Educational Researchers, cilt.4, sa.1, ss.39-52, 2013 (Hakemli Dergi)
İçinde bulunduğumuz yüzyılın gündemini meşgul eden konulardan biri de hiç şüphesiz insan hakları sorunudur. İnsanın temel haklarından birisi, kendi haklarını bilme hakkıdır. Kişilerin, haklarının farkında olmaları, bu hakları kullanma ve korumayı istemeleri, haklarının neden korunması gerektiğinin bilincine varmaları ancak alacakları eğitimle gerçekleşir. Bu nedenle insan haklarının gerektiği şekilde öğretilmesi için eğitimin önemi büyüktür. Türk milli eğitim sisteminin genel amaçlarından birisi de insan haklarına karşı görev ve sorumluluklarını bilen ve bunları davranış haline getirmiş yurttaşlar yetiştirmektir. Öğrencilerin ilköğretim döneminde haklarını bilen bireyler olarak yetişmesi geleceğin iyi vatandaşlarının şekillenmesinde temel oluşturacaktır.
Okullarda çocuk hakları konusunda programlı bir şekilde öğretim yapılması gerekmektedir. Temel eğitimde yer alan dersler içerisinde sosyal bilgiler dersi, genel amaçları itibariyle çocuk hakları eğitiminin planlı, programlı şekilde yürütülebileceği bir derstir. Öğrencilerin Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak, vatanını ve milletini seven, haklarını bilen ve kullanan, sorumluluklarını yerine getiren, ulusal bilince sahip bir vatandaş olarak yetişmesi beklenen idealdir. İlköğretim dönemindeki öğrencilerin kendi haklarına yönelik algılarını ortaya koymak bu nedenle önem arz etmektedir. Bu noktada araştırmanın amacı, ilköğretim öğrencilerinin çocuk haklarını nasıl algıladıklarını ve bulundukları ortamlarda bu haklarını nasıl kullandıklarını tespit etmektir.
Bu araştırma, 2011- 2012 eğitim öğretim yılında Ankara merkezde tespit edilen üç ilköğretim okulunun 6. ve 7. sınıf öğrencilerine uygulanmıştır. Araştırmada sınırlı sayıda okul kullanıldığı için araştırma sonuçları ile ilgili bir genelleme yapılmayacaktır. Okulların seçiminde uygun / elverişli örneklem yöntemi kullanılmıştır. Çalışmaya üç farklı okulun 6. ve 7. sınıflarında öğrenim gören toplam 120 öğrenci katılmıştır. Araştırmada öğrencilere çocuk hakları sözleşmesinden yararlanarak haklarına yönelik algılarını tespit etmek amacı ile 10 adet açık uçlu soru sorulmuştur. Öğrencilerden ayrıca “Çocuklar ………………….hakkına sahiptir” cümlesini tamamlamaları ve bu hakkı gösteren bir afiş hazırlamaları istenmiştir. Öğrencilerin hazırladıkları afişlerin değerlendirilmesi için bir değerlendirme ölçeği kullanılmıştır. Betimsel tarama modelinin benimsendiği bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri doküman analizi ve betimsel analiz kullanılarak analiz edilmiştir.
Araştırmanın sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde öğrencilerin çocuk haklarına yönelik algılarının oyun, eğlence, eğitim, yaşama ve düşüncelerini ifade etme özgürlüğü üzerine yoğunlaştığı görülmüştür. Öğrencilerin, çocuk haklarını insan hakları çerçevesinde düşündükleri, bu nedenle insanların hakları varsa çocuklarında hakları olması gerektiği görüşünde oldukları tespit edilmiştir. Öğrencilerin haklarını en fazla aile ortamında kullanabildikleri, okul ve arkadaş ortamında ise haklarını kullanma imkânının daha sınırlı olduğu görülmüştür. Ayrıca öğrenciler aile içinde büyütülme, bakılma, korunma, sevilme haklarının olduğunu ifade etmişlerdir. Devletten ise oyun, eğlence ve eğitime yönelik haklar ile aile gelirinin artması hakkı talep etmektedirler. Öğrenciler her çocuğun eğlence, oyun, eğitim, yaşama, özgürlük, korunma, kirlenme hakkına sahip olduğunu söylemişler, özellikle eğlence ve oyun haklarının aileleri tarafından ellerinden alındığını belirtmişlerdir.
Araştırma sonuçlarına göre öğrencilerin özellikle eğlenceye ve oyuna yönelik haklar konusunda çok duyarlı oldukları ancak Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi’nde yer alan korunma, eğitim, özgürlük, düşünce, yaşama vb. haklar konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıkları söylenebilir. Sonuç olarak, çocukların haklarını kullanabilmeleri için öncelikle haklarından haberdar olmaları gerekir. Bu doğrultuda temel eğitimin ilk yıllarından itibaren insan hakları eğitiminin üzerinde titizlikle durulmalı, yaş gruplarına göre hazırlanmış etkinlikler ile çocuklar hakları hakkında bilgilendirilmelidirler. Bunun yanı sıra aile katılım çalışmaları ile aileler de sürece dahil edilmeli, çocukların da bir takım haklara sahip oldukları, özellikle eğlence ve oyunun da çocuğun temel bir ihtiyacı olduğu hususunda bilgilendirilmelidirler.
One of the issues that takes place in the agenda of current century is, beyond question, the problem of human rights. One of the fundamental rights of a person is the right to know his/her own rights. Being aware of rights, wishing to use and protect them, and considering why they should be protected can only be come true by means of education. For that reason, education has a crucial role in teaching human rights as necessary. One of the general aims of Turkish National Education System is to bring up citizens who are aware of their duties and responsibilities towards human rights and take them as behaviors. Raising students as individuals aware of their rights will make the base for shaping of the good citizens of the future.
A systematical instruction should be applied in schools. Social studies in primary education is a lesson in which children’s rights education can be implemented in a planned way. It is an expected ideal that students as citizens of The Republic of Turkey should be grown up like citizens who love their country and people, know about their rights and use them, fulfill their responsibilities and have a national consciousness. For that reason, to find out the perceptions of primary school students on their rights is very important. In this point, the aim of the researcher is to determine how primary school students perceive children rights and how they use these rights in their immediate surroundings.
This research is implemented to the sixth and seventh grade students studying at 3 different primary schools in Ankara in 2011-2012 academic year. Since limited number of schools participated in the study, any generalizations about the results of the study will not be made. Choosing the schools, the appropriate/suitable sample method was employed. 120 sixth and seventh grade students from 3 different schools participated in the study. 10 open-ended questions were asked to students in order to determine their perceptions on their rights under cover of Convention on the Rights of the Child. Moreover, students were asked to complete this sentence: “Children have a right to………….” and to prepare a poster showing this right. A rubric was used to evaluate posters. Qualitative research method was used in this study and descriptive scanning model was adopted. The data derived from study was analyzed using document analyses and descriptive analyses.
Reviewing the results of the study in general, it was seen that the perceptions of students on children’s rights focused on the freedom of living, expressing ideas, education, game and entertainment. It was found out that students considered children’ rights within the framework of human rights so they had the idea that if humans have right, children must have rights, too. It was also seen that students were able to use their rights in family atmosphere most and they had limited opportunity of using their rights among friends and in school atmosphere. Furthermore, students stated that they had a right to be grown up, looked after, and loved in family. They requested some rights about game, entertainment, education and rise in family income from the government. Students said that every child had a right to entertain, play game, get education, be free, be protected and be dirty and they stated specifically that their families took away their right of entertainment and game.
According to the results of the study, it can be said that students are sensitive about the rights intended for games and entertainment but they do not have enough information about protection, education, freedom, thought, living etc. that are included in UN Convention on the Rights of the Child. As a result, children should first be aware of their rights in order to use them. Accordingly, human rights education must be handled meticulously, children should be informed about their rights with activities prepared by taking account of their age groups. Besides families should be included in the process with family participation activities and they should be informed about that children have some rights and that games and entertainment are of children’s fundamental needs.