Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sağlık Bilimleri Alanında Araştırmalar ve Değerlendirmeler, Prof. Dr. Hasan AKGÜL Prof. Dr. Zeliha SELAMOProf. Dr. Hasan AKGÜL Prof. Dr. Zeliha SELAMOĞLU, Editör, Gece Kitaplığı, Ankara, ss.37-58, 2025
1. Hipertansiyon Hipertansiyon kardiyovasküler, serebrovasküler ve böbrek hastalıkları riskinin artmasına yol açmaktadır (GBD, 2017). Arteriyel kan basıncının normal sınır değerlerinin üzerinde olmasıyla ortaya çıkan kardiyovasküler bir hastalık olarak tanımlanmaktadır. Yüksek kan basıncı için kesin bir sınır olmamakla birlikte tanısal yaklaşımı kolaylaştırmak ve tedavi kararını verebilmek için kan basıncı sınır değerleri kullanılmaktadır (ESH-ESCGC 2003). Avrupa Kardiyoloji Derneği (ESC)/Avrupa Hipertansiyon Derneği (ESH) tarafından hazırlanmış kılavuzlarda sistolik kan basıncının (SKB) ≥ 140 mmHg ve/veya diyastolik kan basıncının (DKB) ≥90 mmHg olduğu durum hipertansiyon olarak tanımlanmaktadır (Williams et al., 2018; McEvoy et al. 2024). 1.1. Hipertansiyon Tipleri 1.1.2.Esansiyel Hipertansiyon Esansiyel hipertansiyon, dünya çapında 1 milyondan fazla yetişkini etkileyen yaygın bir hastalıktır (Arnett & Claas, 2018). Bu hipertansiyonun nedeni tam ortaya konulmamakla beraber genetik bir yatkınlık, endüstrileşme, sedanter hayat, obezite, fazla tuz tüketimi, fazla alkol kullanımı, stres, sigara kullanımı gibi çevresel şartların etkili olduğu düşünülmektedir (Arnett & Class, 2018; Karadovan & Eti, 2014). 1.1.3. Sekonder Hipertansiyon Sekonder hipertansiyonda ise altta yatan bir hastalık veya ilaç kullanımına bağlı olarak gelişmektedir. Hipertansif vakaların sadece %5- 10’u kadar küçük bir bölümünü oluşturmaktadır. Sekonder hipertansiyon prevalansı yaşa göre değişmekte olup, gençlerde daha sık görülmektedir. (Chobanian et el., 2003). 2. Hipertansiyon Tedavisi Hipertansiyonun tedavisi yaşam tarzı değişiklikleri ve farmakolojik tedavi şeklinde yönetilmektedir. Bu hastalığın tedavisi için farklı tedavi kılavuzlar hazırlanmıştır. Ülkemizde hipertansiyonun tedavisinde tarafından hazırlanan ESC/ESH takip edilmektedir. 2.1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri Hipertansiyon tedavisinde ilaç dışında yaşam tarzı değişiklikleri de çok önemli rol taşımaktadır. Yaşam tarzı değişiklikleri ilaç tedavisine başSevdenur YARDIMCI, Fatma AYDINOĞLU . Sağlık Bilimleri Alanında Araştırmalar ve Değerlendirmeler - Mart 2025 39 lamadan ve ilaç tedavisi gerektiren basamaklarda yer almaktadır. Beslenme alışkanlıkları, fiziksel aktivite, sigara ve alkol tüketiminin kısıtlaması, stress yönetimi gibi kavramlar yaşam tarzı değişiklikleri içerisinde yer almaktadır. Hipertansiyonu önlemek için diyet yaklaşımları tuz, doymuş yağ ve şeker içeriği fazla olan gıdaların tüketiminin azaltılması ve kırmızı etin kısıtlanması şeklindedir (Piepoli et al., 2016). 2.2. Farmakolojik Tedavisi Hipertansiyonda yaşam değişiklikleriyle kan basıncının regüle edilememesi ilaç tedavisini gerekli kılmaktadır (Thomopoulos et al.,2015). Tedavinin ilk amacı tüm hastalarda kan basıncı değerlerini sınır değerleri arasında tutmaktır. Hipertansiyon tedavisindeki amaçlardan bir diğeri ise kardiyovasküler morbidite ve mortaliteyi en aza indirmektir (Lewington et al., 2002).