Akademik Veri Yönetim Sistemi
23. Uluslararası Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, İstanbul, Türkiye, 13 - 15 Haziran 2022, ss.52-53
Psikolojik Danışman ve Danışanların Kişilik Özelliklerindeki Benzeşmenin Yaşantı ve Davranışlardaki Değişime Etkisi
Psikolojik danışma sürecinin, çok çeşitli danışan problemleri üzerinde kanıtlanabilir etkileri olduğu bilinmektedir. Bu etkileri belirlemede en önemli ölçüt, danışanların yaşantı ve davranışlarında meydana gelen olumlu yöndeki değişimdir. Danışanların yaşantı ve davranışlarına etki ettiği düşünülen değişkenlerin araştırılması danışma başarısını arttırma açısından önemlidir. Psikolojik danışman ve danışların sahip oldukları özelliklerin davranış değişiminde ve danışma başarısını arttırmada önemli olduğu düşünülmektedir. Alan yazında danışan ve danışmanın kişilik özelliklerinin danışma çıktılarını etkilediğine dair çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Ancak bunun yanında danışan ve danışmanın etkileşiminin ve aralarındaki terapötik uyumun danışma sürecini etkilediğine dair bulgular da göze çarpmaktadır. Buradan yola çıkılarak danışan ve psikolojik danışmanların kişilik özellikleri arasındaki benzerliğin danışma süreci sonucunda ortaya çıkacak değişime etkisinin araştırılması hedeflenmiştir. Araştırma, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Ana Bilim Dalı son sınıf öğrencilerinin yürüttüğü psikolojik danışma oturumları üzerinden yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu 47’si kadın, 15’i erkek toplam 62 dördüncü sınıf öğrencisi ve onların danışanları oluşturmuştur. Danışan seçimi sırasında Kısa Semptom Envanteri kullanılmıştır. Genel semptom ortalaması 1 ve altında olan danışanlarla çalışılmıştır. Psikolojik danışman ve danışanların kişilik özelliklerini belirlemek amacıyla Beş Faktör Kişilik Ölçeğinden (BFKÖ) faydalanılmıştır. BFKÖ; gelişime açıklık, dışadönüklük, özdisiplin, uyumluluk ve nevrotiklik olmak üzere beş alt boyuttan oluşmaktadır. Her bir özellik kişiliğin ilgili boyutu ile ilgili bir puan elde etmemizi sağlamaktadır. Danışanların yaşantı ve davranışlarındaki değişim ise Yaşantı ve Davranışlarda Değişim Ölçeği (YADA) ile incelenmiştir. YADA, danışma süreci sonunda danışandaki değişimin gücü ve yönü hakkında bilgi sahibi olunmasını amaçlamaktadır. Ölçeklerden elde edilen veriler sonrasında psikolojik danışmanların ve danışanların kişilik özelliklerindeki benzeşmenin YADA puanları üzerindeki etkisi Kruskal Wallis H-Testi ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda, psikolojik danışman ve danışanların BFKÖ’nün gelişime açıklık, dışadönüklük, özdisiplin, uyumluluk ve nevrotiklik alt boyutlarından aldıkları puanlar arasındaki benzerlik durumunun YADA puanları üzerinde anlamlı bir farklılaşma yarattığı gözlenmiştir. Buna göre, psikolojik danışman ve danışanların her ikisi de özdisiplin ve uyumluluk alt boyutlarından yüksek puan aldıklarında ve nevrotiklik alt boyutundan düşük düzeyde puan aldıklarında YADA’dan aldıkları puan yükselmektedir. Bunun yanında gelişime açıklık ve dışadönüklük alt boyutlarından psikolojik danışman ve danışanların her ikisi de düşük puan aldıklarında YADA’dan aldıkları puan düşmektedir. Sonuç olarak psikolojik danışman ve danışanların belli kişilik özellikleri bakımından birbirlerine benzer olmaları psikolojik danışma başarısını arttırmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Psikolojik danışman, danışan, kişilik özellikleri, psikolojik danışma başarısı