Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tarımsal Araştırmalarda İstatistiksel Analizler, Çiğdem Takma,Yakut Gevrekçi,Hatice Hızlı, Editör, Holistence Publications, Çanakkale, ss.83-97, 2023
Bu çalışmada, yumurta ağırlığını etkileyen bazı faktörlerin path analizi kullanılarak incelenmesi amaçlanmaktadır. Path analizi, değişkenler
arasındaki doğrusal ve dolaylı etkileri inceleyen yapısal eşitlik modeli
içerisinde yer alan bir analiz modelidir ve bu değişkenlerin sebep-sonuç
ilişkisi içindeki etkilerini açıklamayı sağlar. Path analizi, değişkenlerin
tek başına ve diğer değişkenlerle birlikte olan etkilerini nedensel ilişki
bağlamında incelemek istendiğinde tercih edilen bir metotdur. Bu analiz yöntemi, faktörlerin birbirleriyle olan ilişkileri ve hangi faktörlerin
yumurta ağırlığı üzerinde daha büyük bir etkiye sahip olduğu hakkında tam bir anlayışa sahip olmak için path analizi kullanılması gerekir.
Çalışma da bıldırcınlara ait toplam 120 adet kayıtlı yumurta örnekleri
alınmıştır. Yumurta ağırlığını etkileyen faktörlerden şekil indeksi, ak
indeksi, kabuk kalınlığı, sarı indeksi ve haugh birimi değerleri alınmış ve bu değişkenlerle birlikte path analizi tekniği uygulanmıştır. Bağımsız
faktörler arasında korelasyondan kaynaklanan en önemli sorunlardan
biri çoklu bağlantı problemidir. Çoklu bağlantı probleminin olup olmadığını Varyans Büyütme Faktörü (VIF) ile belirlenir. VIF değerinin 10’dan
büyük olmaması gerekmekte olup ele aldığımız değişkenlerin VIF değerleri sırasıyla; şekil indeksi 1,043 , kabuk kalınlığı 1,028, ak indeksi
7,620, sarı indeksi 1,135, haugh birimi 7,327 bulunmuştur. Ele alınan
değişkenlerin, VIF değerleri 10’dan küçük olduğu için çoklu bağlantı
problemi olmadığı belirlenmiştir. Path analizi, incelenen etkinin kuvvetini, orta düzeyde etkiyi veya zayıf etkiyi belirleyerek detaylı bir şekilde
yorum yapmayı sağlar. Path katsayıları |0,10|’dan küçük ise zayıf etki,
|0,10-0,50| arasında ise orta etki,|0,50|’den büyük ise kuvvetli bir etkinin var olduğu belirlenir. Path katsayıları incelendiğinde yumurta ağırlığına etki eden en büyük faktör ak indeksi olup () kuvvetli düzeyde bir
ilişki vardır. Yumurta ağırlığına etki eden en büyük ikinci faktörün haugh
birimi olduğunu (0,574) ve kuvvetli bir ilişkinin var olduğu saptanmıştır. Yumurta ağırlığı ile kabuk kalınlığı arasındaki path katsayısı 0,159
bulunup burada orta derecede bir etki vardır. Sarı indeksi ve şekil indeksinin path katsayıları sırasıyla 0,033 ve -0,018 bulunmuş olup yumurta
ağırlığına zayıf bir etkileri olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, yumurta
ağırlığını etkileyen bazı faktörlerin değerlendirildiği bu çalışmada, yumurta ak indeksi ve haugh birimi doğrudan etki paylarının yüksek (kuvvetli) düzeyde çıkması nedeniyle bu faktörlerin yumurta ağırlığı üzerine
yapılacak çalışmalarda değerlendirilebilecektir.