Akademik Veri Yönetim Sistemi
VI. International Multidisciplinary Congress of Eurasia, Rome, İtalya, 4 - 06 Eylül 2018, ss.116-117
Öğrencilerin, öğrenme-öğretme sürecini ve akışını bozacak şekilde, karşı koyma, pasif kalma, önceden
planlayarak ya da plansız şekilde süreci baltalama, öğretmene ya da diğer otorite figürlerine karşı
düşmanca tavırlar takınma gibi davranışlar sergilemesi, öğrenci direncinin göstergesi kabul edilebilir.
Bu davranışların tespiti, davranışların nedenlerine ulaşmak ve bu direnç davranışlarının oluşumunu
önlemek açısından oldukça önemlidir. Bu nedenle, öğrencilerin direnç davranışlarını belirlemeye
yönelik bir ölçme aracı geliştirilmesinin alanyazına katkı sağlayabileceği düşünülmüştür. Bu
doğrultuda, araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin gösterdikleri direnç davranışlarını belirlemeye
yönelik bir ölçme aracı geliştirilmesidir. Araştırmanın örneklemini, 2017-2018 Öğretim Yılında,
Adana ili merkez ilçelerindeki ortaokullardan, oransız tabakalı küme örnekleme yöntemiyle seçilen alt,
orta ve üst sosyo-ekonomik düzeye sahip ikişer okulda seçkisiz yolla belirlenen 6., 7. ve 8. sınıf
düzeylerinde birer şubede öğrenim gören ve katılıma gönüllü olan bütün öğrenciler oluşturmuştur.
Araştırmaya yaşları 10-16 arasında değişen, 284’ü kız, 274’ü erkek, 558 öğrenci katılmıştır. Araştırma
kapsamında geliştirilen Öğrenci Direnç Davranışları Ölçeği-Öğrenci Formu’nun geliştirilmesinde
öncelikle alanyazın incelenerek bir madde havuzu oluşturulmuştur. Bu madde havuzu, Ç.Ü. Eğitim
Bilimleri bölümündeki altı öğretim elemanı ve iki öğretmene inceletilerek uzman görüşleri alınmıştır.
Bu görüşlere göre düzenlenen 71 maddelik denemelik form, ortaokul düzeyinde bir öğrenci grubuna
uygulanarak dil ve anlatım bakımından kontrol edilmiştir. Bütün bu çalışmalar sonucunda son şekli
verilen 71 maddelik ölçek, altı ortaokuldan belirlenen 558 öğrenciye uygulanarak çalışmanın verileri
toplanmıştır. ÖDDÖ-Ö’nün geçerlik ve güvenirlik analizleri kapsamında, toplanan veriler üzerinde
güvenirlik için Cronbach Alpha analizi, kapsam geçerliği için uzman görüşleri, yapı geçerliği için
açıklayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi yapılmıştır. Ayrıca, maddelerin aritmetik ortalama ve standart
sapma değerleri ile madde-toplam puan korelasyonları da incelenmiştir. Çalışmada 558 öğrenciden
toplanan veriler üzerinde kayıp değer ve uç değer incelemeleri yapılarak, aşırı uç değerlere sahip
olduğu belirlenen 51 öğrenciye ait verilerin analizlerden çıkarılmasına karar verilmiş (Mahalanobis
uzaklıklığı ile z standart puanları), faktör analizi 507 öğrenciden elde edilen veriler üzerinde
yapılmıştır. Bu analizin başında verilerin analize uygunluğunu incelenmiş, gerekli değerlerin
istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür (KMO = 0.90; Barlett Sphericty testi χ2 = 5123.305, df
= 561, p<.001). Ayrıca ölçek kapsamına alınan maddelere ait çarpıklık ve sivrilik katsayıları
incelenmiştir. Yapılan analizlerde maddeler değerlendirilirken, madde–toplam puan korelasyonları,
ortak varyansları (communalities), faktör yükleri (en az .40) ve birden fazla faktöre yüklenen
maddelerin faktör yükleri arasındaki farklar (en az .15) incelenmiş ve bu incelemeler sonucunda 51
maddenin ölçekten çıkarılması gerekmiştir. Bu işlemler, temel bileşenler faktör çıkarma yöntemi ve
orthagonal (varimax) döndürme işlemi kullanılarak yapılmıştır. Yapılan faktör analizinde, eigen değeri
(özdeğer), madde sayısı, toplam varyansa katkı oranı ve yamaç birikinti grafiği (scree plot) incelenerek
ölçeğin 4 faktörlü bir yapıda olması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Faktör analizi sonucunda ulaşılan
dört faktör; F1: Öğretmene Karşı Düşmanca Tavırlar, F2: Sürekli Öfkeli Olma, F3:Öğretmen
Otoritesine Direnç, F4: Pasif Direnç şeklinde olmuştur. Bu faktörlerin yüklerinin F1 için .38-.66; F2
için .40-.77; F3 için .43-.57 ve F4 için de .42-.68 arasında değiştiği görülmektedir. Güvenirlik için
faktörlerin Cronbach Alpha iç tutarlılık katsayısı hesaplanmış, sırasıyla .85, .80, .73 ve .72; ölçeğin
tamamı için ise Alpha değeri .89 bulunmuştur. Toplamda 4 faktörlü yapı, toplam varyansın %41.85’ini
açıklamaktadır. Ölçeğin faktör yükleri, açıklanan varyans ve Cronbach Alpha değerlerinin alanyazında
belirtilen kabul edilebilir değerlerle uyuştuğu görülmektedir. Ayrıca, ölçekte yer alan faktörlerdeki
maddelerin anlamsal bütünlükleri de ilgili alanyazın temel alınarak değerlendirilmiştir. Açıklayıcı
faktör analizi sonucu doğrultusunda yeniden düzenlenen ölçek formları aracılığıyla doğrulayıcı faktör
analizi için veri toplama süreci devam etmektedir.
Students’ behaviors such as withstanding, remaining passive, undermining the learning process in a
planned or unplanned way, displaying hostile behaviors against teachers or other authorities in a
manner disrupting learning-teaching process and stream could be accepted as indicators of student
resistance. Detecting these behaviors is crucial to find the reasons for these behaviors and avoiding
them. Therefore, developing a scale to determine students’ resistance behaviors was thought to
contribute to related literature. In this respect, the aim of study was to develop a scale for determining
middle school students’ resistance behaviors at school. The participants were all volunteer 6th, 7th and
8th grade students determined by random sampling method at schools having low, mid and high socioeconomical level chosen by stratified cluster sampling method among middle schools in Adana in
2017-2018 Education year. There were 558 students ranging in age from 10 to 16; 284 females, 274
males. As a first step to develop the scale, an item pool was prepared analyzing the literature. These
items were asked for expert opinion to six instructors in Educational Sciences Department at Çukurova
University and two teachers. Making the necessary revisions, the form with 71-items was applied to a
group of middle school students to check for language and expression. After all these processes, the
data was collected applying the restructured scale with 71 items to 558 students at six schools. Within
the validity and reliability studies of Students’ Resistance Behavior Scale- Student Form (SRBS-S),
for reliability Cronbach Alpha analysis, regarding content validity expert opinions, and as for
construct validity explanatory and confirmatory factor analyses were conducted. Moreover, mean and
standart deviation values and item-total score correlations of items were examined as well. Through
the data from 558 students in the study, the data for 51 students were removed according to the
analyses for missing values and outliers (Mahalanobis distance and z scores) and factor analysis was
conducted on the data from 507 students. Examining the convenience of data for analysis, the required
values were found to be statistically significant (KMO = 0.90; Barlett Sphericty test χ2 = 5123.305, df
= 561, p<.001). Besides, skewness and kurtosis values of items within the scale were also checked.
Within the analyses, item-total score correlations, communalities, factor loads (min. .40) and the
differences between items’ factor loads loaded one more than one factor (min. .15) were analyzed and
as a result of these analyses 51 items needed to be removed. These operations were conducted using
principal component factor extraction method and orthogonal (varimax) rotation process. Through
factor analysis, analyzing eigen values, number of items, contribution to total variance and scree plot,
the scale found to have a structure of four factors. The four factors (subscales) reached by factor
analysis were; F1: Hostile Behaviors against Teachers, F2: Continuous Anger, F3: Resistance to
Teacher Authority, F4: Passive Resistance. It was seen that the factor loads for these factors were
changing between .38-.66 for F1; between .40-.77 for F2; between .43-.57 for F3 and between .42-.68
for F4. Cronbach Alpha values for subscales were respectively .85, .80, .73 and .72 and for the whole
scale it was .89. This structure of 4 factors explained 41.85% of total variance. The factor loads of
items, total explained variance and Cronbach Alpha values were found to be coherent with the
accepted values within the related literature. In addition, the content integrity of the items within the
subscales was also examined. The data collection process for confirmatory factor analysis carries on
via scale forms revised immediately after factor analysis.