Günümüz Ürdün'ünde Faaliyet Gösteren Tarikatlar / Active Sufi Orders in Present Day Jordan


Creative Commons License

ERKAYA M. E.

EKEV AKADEMİ DERGİSİ, cilt.20, sa.66, ss.393-414, 2016 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 20 Sayı: 66
  • Basım Tarihi: 2016
  • Dergi Adı: EKEV AKADEMİ DERGİSİ
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.393-414
  • Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bu çalışma hâlihazırda Ürdün Hâşimî Krallığı’nda faaliyet gösteren tasavvufî tarikatları konu edinmektedir. Zira selefî - vehhâbî propagandalara rağmen Ürdün’de tasavvufî tarikatlar geniş faaliyet alanları bulmuşlardır. Günümüzde, Ürdün’de sekiz ayrı tarikat, bu tarikatlar adına faaliyet gösteren yetmişin üzerinde şeyh ve bunların kurmuş oldukları yüzlerce zaviye yer almaktadır. Özellikle Şâzelî tarikatının çok sayıda temsilcisi ve müridi bulunmakta, bunun haricinde Rifâiyye, Kadiriyye, Halvetiyye, Nakşıbendiyye, Tîcâniyye, Bedeviyye ve Aleviyye tarikatları burada tasavvufî hayatı temsil etmektedir. Ürdün yönetiminin tarikatların faaliyetleri karşısında müsamahakâr bir politika izlemesi, halkın tasavvufa yatkınlığı ve ülkenin konumunun ilim merkezlerine olan yakınlığı gibi faktörler tasavvufun gelişimine olumlu katkı sağlamıştır. Tasavvuf ve tarikatların, İrbid ve Amman başta olmak üzere ülkenin kuzey kesimlerinde daha yoğun iken, selefî akımların baskın olduğu güney kesimlerde ise faaliyet alanlarının daraldığı, Akabe gibi önemli bir merkezde neredeyse hiç etkinliğin bulunmadığı görülmektedir. Günümüzde Ürdün’de yer alan tarikatların, buraya daha çok ilim merkezlerini barındıran Suriye ve Filistin gibi çevre ülkelerden gelmiş olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca Filistin, Irak ve Suriye gibi ülkelerdeki mevcut savaşlar sebebiyle Ürdün’e göç eden sûfîlerin de tarikatların burada yayılmasında etkisi bulunmaktadır. Bu makalede yaklaşık yarım asır önce kurulmuş olan Ürdün Hâşimî Krallığı’nda günümüz itibariyle canlı bir şekilde faaliyet gösteren tarikatlar, temsilcileri, hilafet aldıkları şeyhler ve ülkeye geliş kanalları ele alınmaktadır. Anahtar Kelimeler: Ürdün, Tasavvuf, Tarikatlar, Şâzeliyye Tarikatı, Şeyh Nuh Ha Mim Keller.

This study deals with active sûfî orders in present day Hashemite Kingdom of Jordan. Despite atrocious propaganda of the Salafi - Wahhabi movements and groups, sûfî orders have found wide - spread activity in Jordan. There are eight different orders, more than seventy sheikhs, and hundreds of a zawiyas in Jordan. There is especially a large number of representatives and followers of the Shadhili order. Additionally, there are followers of orders such as the Rifa’i, the Qadiri, the Khalwati, the Naqshbandi, the Tijani, the Badawi and the Alawi. Factors such as the permissive policy of management of Jordan about the activities of the sûfî orders, the predisposition to mysticism of the people of Jordan and its proximity to the science centers of the position of the country made a positive contribution to the development of sufism and sufi orders in Jordan. It is seen that active sufi orders in present day have come mostly from neighboring countries such as Syria and Palestine which host science centers. Also there are effect of migration due to the wars in countries such as in Palestine, Iraq and Syria in spreading of the order of the sufis in Jordan. This sufi orders and their representatives in today’s Jordan will be discussed in this article. 

Keywords
Jordan, Sufîsm, Sufî Orders, Shadhili Order, Shaikh Nuh Ha Mim Keller