Üniversite Öğrencilerinde Elektronik Sigara Kullanım Prevalansı: Prediktör ve Mediyatörler


METE B., UYSAL M., DEMİRHİNDİ H., ÇETİNKAYA P. D.

Addicta: The Turkish Journal on Addictions, cilt.11, sa.2, ss.125-132, 2024 (ESCI) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 11 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2024
  • Doi Numarası: 10.5152/addicta.2024.24018
  • Dergi Adı: Addicta: The Turkish Journal on Addictions
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.125-132
  • Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Elektronik sigaralar nikotin çözeltisiyle karıştırılmış sıvıları buharlaştırabilen cihazlardır. Elektronik sigara fikrine dair ilk kayıt Herbert A. Gilbert'in 1963 yılında "duman içermeyen tütün sigarası" üzerine bir patent kaydettirdiği zamana dayanmaktadır. Çinli eczacı Hon Lik 2003 yılında elektronik sigarayı bugünkü formunda icat etmiştir. E-sigaralar ilk defa 2004 yılında piyasaya çıkmıştır ve piyasaya çıktıktan sonra günümüzde daha erişilebilir olmuştur ve kullanımları hızla artmıştır. E-sigaralar insan sağlığına etkileri ve henüz bilinmeyen yönleri nedeni ile günümüzde uzmanlar tarafından tartışılmaktadır. E-sigaraların kullanımı, sigara tüketimini ve maliyetini azaltması ayrıca sigara bırakmaya yardımcı olması, yasak olan yerlerde kullanılması gibi nedenler ile gierek artmaktadır. Elektronik sigara kullanma oranları sigara içen ve içmeyenler arasında önemli bir düzeyde artmaya devam etmektedir. Yapılan prospektif çalışmalarda elektronik sigara kullanımının bilinen demografik, psikososyal ve davranışsal risk faktörleri ayarlandıktan sonra dahi hiç sigara içmeyen ergenler ve genç yetişkinler arasında sigara içmeye başlama riskini artırdığı bildirilmiştir. Uzmanlar bu artan riski önemli bir halk sağlığı sorunu olarak görmektedir. Çalışmalarda yetişkinlerde elektronik sigara kullanımının sigara bırakmaya yardımcı olabileceği öne sürülse de gençlerde elektronik sigara yokluğunda sigaraya başlama riskini artırabileceği ile ilgili endişeler vardır. Bu artma riskinin tahmin edilmesi ergenler ve genç yetişkinler arasındaki elektronik sigara kullanma potansiyelini belirlemek için önemlidir. Bu çalışmada Türkiye’de Çukurova Üniversitesi'nde sağlık alanında eğitim alan öğrencilerde e-sigara kullanma prevelansı ve e-sigara kullanımını etkileyen faktörlerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır.
This study aimed to determine the prevalence and factors affecting the use of electronic cigarettes among university students. This cross-sectional study included 987 participants. The prevalence of electronic cigarette use among students was 5.4%, and the prevalence of trying electronic cigarettes at least once was 26.3%. Nicotine dependence levels of students who smoked electronic cigarettes were significantly high. Everyday electronic cigarette smokers commonly perceive traditional cigarettes to be more harmful. The rates of electronic cigarette use were significantly higher in males, those with high household income, those with a family history of traditional or electronic cigarette smoking, those who had smoked traditional cigarettes at least once in their lives, and those who were everyday cigarette smokers. Male sex and family history of electronic cigarette use were direct and effective predictors of everyday electronic cigarette use. The risk of everyday electronic cigarette use increased 7.91 times in the presence of electronic or traditional cigarette smokers in the family and 4.66 times in the presence of e-cigarette users in the family. The rates of electronic cigarette use and attempted electronic cigarette use were found to be high among university students. Awareness training and increased inspections and sanctions on the places where electronic cigarettes were purchased might prevent the growth of this problem.