Akademik Veri Yönetim Sistemi
Değerler Eğitimi Sempozyumu, Eskişehir, Türkiye, 26 - 28 Ekim 2011, ss.1
Günümüzde nitelikli insan yetiştirme çabası çok önemli bir hal almıştır. Nitelikli insan yetiştirmek için en büyük görevlerden biri öğretmenlere düşmektedir. Öğretmenlerin iyi yetişmiş olmalarının yanı sıra zaman içerisinde kendilerini yenilemelerinin ayrı bir önemi vardır. Öğretmenlerin meslek hayatları içerisinde kendilerini yenilemeleri nitelikli insan gücünün yetiştirilmesinde önemli bir kuvvet olacaktır. Bu noktada yurt dışında ve ülkemizde öğretmen yeterliliklerini arttırma çalışmaları dikkat çekmektedir. Türkiyede öğretmen yeterliliklerinin tespiti ve geliştirilmesi konusunda önemli bir çalışma da Milli Eğitim Bakanlığı Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğünce yapılmış olan "Öğretmenlik Mesleği Genel Yeterlikleri" çalışmasıdır.
Bu çalışma sonucunda öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin bileşenleri A-Kişisel ve Mesleki Değerler - Mesleki Gelişim, B-Öğrenciyi Tanıma, C-Öğrenme ve Öğretme Süreci, D-Öğrenmeyi, Gelişimi İzleme ve Değerlendirme, E-Okul-Aile ve Toplum İlişkileri, F- Program ve İçerik Bilgisi olarak altı bölümden oluşmaktadır. Bu araştırma, öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin ilk bileşeni olan Kişisel ve Mesleki Değerler- Mesleki Gelişim konusunda Mevlananın evrensel öğütleri olan sevgi-saygı-hoşgörü değerlerini merkez alarak sosyal bilgiler öğretmenlerinin kişisel ve mesleki değerlerine nasıl katkıda bulunulabileceğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu araştırma eylem araştırması biçiminde desenlenmiştir.
Eylem araştırması, okul ya da sınıf ortamında, öğretimin ya da eylemin niteliğini anlamak ve geliştirmek amacıyla yapılan bir araştırma sürecidir. Eylem araştırmalarından eğitimin çeşitli konularında bilgi elde etmek ve uygulamaları geliştirmek amacıyla yararlanılmaktadır. Bu araştırmanın sonuçları, araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanıldığı için evrene genellenmeyecektir. Bu nedenle araştırmanın amacına yönelik olarak bir çalışma grubu belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, Ankara merkezde görev yapan sosyal bilgiler ve 4. ve 5 sınıflara giren sınıf öğretmenlerinden toplam 16 öğretmen oluşturmaktadır.
Araştırmanın uygulama aşaması ve veri toplama aşaması 2010- 2011 eğitim öğretim yılsonu öğretmen seminerleri döneminde yapılmıştır. Uygulama aşamasında araştırmacılar tarafından sosyal bilgiler dersinde öğretilmesi hedeflenen değerler tespit edilmiştir. Tespit edilen bu değerler çerçevesinde Mevlananın evrensel öğütleri ve öğretmenlik mesleği genel yeterliklerinin ilk bileşeni olan Kişisel ve Mesleki Değerler - Mesleki Gelişim konusu ile en çok örtüşen üç ortak değere karar verilmiştir. Bu üç değer sevgi-saygı-hoşgörü olarak belirlendikten sonra tamamı araştırmacılar tarafından geliştirilen drama eğitimcileri ve alan uzmanları tarafından kontrol edilmiş olan yaratıcı drama oturumu planlanmıştır.
Hazırlanan yaratıcı drama etkinliği 2şer saatlik 4 oturum şeklinde, tamamı Mevlananın öğretilerinden oluşan bir uygulamadır. Tüm süreci drama eğitimi almış olan araştırmacıların kendileri uygulamış ve drama eğitimi almış başka bir araştırmacı tarafından süreç izlenerek raporlaştırmıştır. Araştırmada çalışma grubuna uygulama öncesinde ve sonrasında olmak üzere üç farklı ve birbirinin devamı olan ölçme aracı uygulanmıştır. Bu ölçme araçlarından ilki etkinlik öncesinde uygulanmıştır. Araştırmacılar etkinlik öncesinde öğretmenlere açık uçlu on sorudan oluşan bir soru formu vermişlerdir.
Diğer iki ölçme aracı ise uygulama sonrasında yaratıcı drama etkinliğini ve öğretmenin kendisini değerlendirmesini sağlayacak ölçme araçlarıdır. Son olarak ise öğretmenlerle etkinlik öncesinde verilen ilk form etkinlik sonunda tekrar geri verilerek Etkinlik sonrasında bu formdan neyi değiştirirdiniz? sorusu sorularak görüşme yapılmıştır. Araştırmanın verileri gözlem, görüşme ve doküman analizi yapılarak toplanmıştır. Veriler içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırmanın bulgularına göre çalışma grubunu oluşturan öğretmenler değerler eğitiminde yaratıcı dramanın bir yöntem olarak etkili olduğunu dile getirmişlerdir.
Öğretmenler değerler eğitimi konusunda farkındalıklarının arttığını, sınıf içi ve dışı öğrencilere yaklaşımlarını gözden geçirme imkânı bulduklarını, değerleri öğrencilere aşılarken somut örneklerin önemini gördüklerini ve bu tarz etkinliklerle kendilerini geliştirebileceklerini dile getirmişlerdir. Öğretmenler ayrıca bireysel değerlendirmelerinde kendilerini derslerde verilen değerlerin günlük yaşantıyla ilişki kurulmasında yetersiz gördüklerini dile getirirlerken etkinlik değerlendirmelerinde ise öğretmenler için hazırlanacak bu tarz etkinliklerin değerler eğitimi için kendilerine malzeme verebileceğini dile getirmişlerdir.
Sonuç olarak değerler eğitimindeki uygulamalara öncelikle öğretmenlerin eğitimine önem verilerek başlamak yerinde bir karar olacaktır. Çünkü değerler eğitiminde öğretmenlere önemli görevler düşmektedir. Öğretmenler öğrencilere değerleri öğretirken öncelikle onların birey olduklarını bilerek ve onlara değer vererek başlamalıdırlar. Bunun için öncelikle kendi davranışları, diğer öğretmenlerle olan ilişkilerini ve yöneticilerle olan ilişkilerini kısacası sınıf dışı ilişkileri ile öğrencilere örnek olmalıdırlar.
Yetişkin eğitimde uygulanabilecek birçok yoldan birisi de yaratıcı drama uygulamalarıdır. Günümüzde yaratıcı drama uygulamaları birçok alanda pek çok yetişkine uygulanabilirliği bakımından ve kalıcı sonuçları açısından tercih edilmektedir. Bu araştırmanın sonuçlarının öğretmenlerin kişisel ve mesleki değerlerinin gelişiminde yaratıcı drama yönteminin olumlu katkılar getirdiğini söylemek mümkündür.