Akademik Veri Yönetim Sistemi
International Journal of Social & Humanities Sciences Research (JSHSR), cilt.12, sa.116, ss.423-434, 2025 (Hakemli Dergi)
Standart ekonomik teoriler, bireylerin tüketimlerinde bilinçli, rasyonel davrandıklarını öne sürer. Ancak, bir ürün ücretsiz hale geldiğinde (sıfır fiyat), bireylerin algıladığı fayda orantısız bir şekilde artmakta ve bu durum tüketicilerin bilinçli kararlarını etkilemektedir. Literatürde bu fenomen “sıfır fiyat etkisi” olarak tanımlanmıştır. Bu araştırmanın temel amacı birer genç tüketici olarak lise öğrencilerinin sıfır fiyat olgusundan nasıl etkilendiklerinin ortaya konulmasıdır. Araştırma kapsamında 585 lise öğrencisine uygulanan anket, zorunlu tüketim, dayanıklı tüketim, dayanıksız tüketim, hizmet malları ve lüks tüketim malları olmak üzere beş kategoriden oluşmaktadır. Her kategoriden iki soru olacak şekilde on tüketim malı seçilmiş olup, her soru da kendi içerisinde durum 1 ve durum 2 şeklinde ayırılmıştır. Durum 1 de ürünlerin TL değeri verilip seçim yaptırılmış ve durum 2 de ürünlerin fiyat farkı sabit tutulmuş ancak daha ucuz ürünün fiyatı sıfır olacak şekilde eşit miktarda indirim yapılmıştır. Anket verileri SPSS programında analiz edilmiştir. Normal dağılım testi sonuçlarına göre, ilk 8 soru “Bağımsız Örneklem T-Testi” ile 9. ve 10. soru ise “Mann-Whitney U Testi” ile analiz edilmiştir. Bulgular incelendiğinde, hizmet malları ve lüks tüketim mallarında, öğrencilerin demografik özelliklerinin sıfır fiyata dair tutumlarında anlamlı bir farklılık oluşturmadığını ortaya koymuştur.Zorunlu tüketim malları, dayanıklı tüketim malları ve dayanıksız tükettim mallarında ise sıfır fiyatın öğrencilerin tercihlerini etkilediği tespit edilmiştir. Bu çalışma, sıfır fiyattan, genç tüketicilerin demografik özelliklere göre hangi ürün grubunda nasıl etkilendiklerini ortaya koymaktadır.