Akademik Veri Yönetim Sistemi
FÜİFD, cilt.17, sa.1, ss.31-50, 2012 (Hakemli Dergi)
Cemaleddin Afgânî modern İslam algısına öncülük yapmış, Panislamizm’in kurucusu kabul edilen Afganlı bir düşünürdür. Onun yaşadığı dönem İslam toplumu açısından sıkıntıların yoğunlaştığı bir sürece denk gelmektedir. Dünyanın dört bir yanında müslümanların batılı devletler tarafından sömürgeci bir anlayışla istismar edilmesi Afgânî tarafından kabul edilebilir bir şey değildir. O hayatının her safhasında müslümanların içinde bulunduğu bu durumu düşünmüş, bunun için mücadele etmiş ve çözüm önerileri getirmiştir.
Afgânî’ye göre mehdîlik hareketleri her nereden gelirse gelsin, her neye dayanırsa dayansın İslam toplumunun menfaatine bir şey getiriyorsa desteklenmeli, emperyalist batılı devletlere karşı gerek siyasi gerek dini dayanaklarla önü açılmalıdır. O, bu anlamda İslam toplumunun zihin dünyasında kabul gören mehdîlik beklentisini tarihi ve dini referanslarla izah etmekle beraber, bunların İslam toplumuna sağladığı faydayı esas alarak düşünceler üretmiş, mehdîliğin dinin aslından olup olmaması tartışılsa dahi topluma sağladığı faydalar açısından desteklenmesi hususunda karar kılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Cemaleddin Afgânî, Mehdî, Osmanlı Arşiv Belgesi, Pan-İslamism
Abstract
The Understanding Of Mahdi Notion In Jamal Al-Din Al-Afghani In The Light Of An Ottoman Archival Document
Jamal Al-Din Al-Afghani is an Afghan thinker who is considered to be the founder of Pan-Islamism and the leading figure of modern understanding of Islam. His time coincided with a deteriorating troublesome period for Muslim society. The colonial exploitation of Muslim people from all over the world by Western states was not able to be tolerated by Al-Afghani. At every stage of his life he was always concerned about this situation of Muslim people, struggled for Muslims and put forward solutions for their problems.
In this sense, for Al-Afghani, Mahdi movements must have always been supported by resting on political and religious bases, regardless of wherever they came from and whatever they relied on, as long as there was much of benefit for Muslim society against imperialist Western states. Al-Afghani developed ideas that, focusing on its benefit for Muslim society, explain this expectation for Mahdi with historical and religious references, the idea which was appealing to the majority of Muslim people under the circumstances of his time. He pronounced his support for the Mahdi notion due to its benefits even though it was a debatable issue as a belief.
Key Words: Jamal Al-Din Al-Afghani, Mahdi, Ottoman Archival Document, Pan-Islamism