Akademik Veri Yönetim Sistemi
Asos Congress/ Uluslararası Filoloji Sempozyumu, Antalya, Türkiye, 25 - 27 Ekim 2018, ss.183-197
Türkiye Türkçesinde, –DI/-DU belirli geçmiş zaman ve –mIş/-mUş belirsiz geçmiş zaman ekleri
olayın zaman çizgisi üzerinde konuşma anından önceki herhangi bir noktada gerçekleştiğini gösteren
işaretleyicilerdir. Bu geçmiş zaman işaretleyicileri, çekimli fiillerde her zaman ve yalnızca olayın
gerçekleştiği zamanı işaretleme işlevinde değil, bununla beraber bilgiyi edinme yolunu da işaretlemek
için kullanılmaktadır. Bilgi, doğrudan ya da dolaylı olarak edinilir. –DI/-DU biçimbirimi bilginin
doğrudan edinilmesini işaretlerken, –mIş/-mUş biçimbirimi ise bilginin dolaylı edinme yolunu
işaretlemektedir. Dolaylılık, konuşanın bilgiyi doğrudan deneyimleyerek değil de aracı yollarla
edindiğini ifade etmek için kullanılan bir terimdir. Bu bağlamda bilgi, başkasından duyarak, çıkarım
yapılarak ya da algılara dayanılarak sonradan edinilebilir. –mIş/-mUş ekinin aynı zamanda
küçümseme, acıma, övme, övünme, tahmin, benzeme vb. dolaylılık dışı anlamları da işaretleme işlevi
bulunmaktadır. Bu çalışma kapsamında Orhan Kemal’in “Yazmak Doludizgin” adlı eseri tercih
edilmiştir. Yazarın kurgusal eserleri yerine kendi hayatını merkeze aldığı günlüklerinden yola çıkarak
–mIş/-mUş ekinin dolaylılık ve dolaylılık-dışı işlevleri incelenmiştir.