Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yeni Medyada Yanlış Bilgi: Komplo Teorileri ve Bilimin İnkarı, Yıldıray Kesgin,Elif Karakoç Keskin, Editör, KRİTER BASIM YAYIN DAĞITIM, İstanbul, ss.135-156, 2022
Bilginin üretilmediği, paylaşılmadığı ve zayıfladığı bir toplumda, ağda ya da insan ilişkileri döngüsünde sağlıklı bir sistemden bahsedilemez. Bilgi, tıpkı yemek içmek gibi her gün edinilen, ihtiyaç duyulan ve aktarılan bir kavramdır. Yaşamımızı en etkili ve verimli bir şekilde sürdürmemiz için gerekli olan asgari gereksinimlerden birisidir. Haberleşme ise bilgiye olan ihtiyacın giderildiği sistemin adıdır. Haberleşmenin en temel yapı taşı gündelik ya da diğer her tür yaşam pratiklerinin bir gerekliliği olan bilgi ve haberdir. Bilgi almak, haberdar olmak, haberleri aktarmak hem hayatı kolaylaştıran hem de kültürü oluşturan tüm diğer olay ve olguların merkezinde yer almaktadır. Tarihsel süreçte hiçbir zaman terk edilmemiş olan haberleşme ihtiyacı, günümüzün dijital ağları ve ilişkileri içerisinde yapısal, anlamsal ve işlevsel farklılıklar geçirmiş, maddi ve manevi kazanımlar elde etmenin bir aracı haline gelmiştir. Sürekli, sistemli ve amaçlı bir aktarım sisteminin ürünü haline gelmiş olan bilgi, güç ilişkilerinin de merkezinde yer almaktadır. Hem mikro hem de makro iktidarlar, yerel, ulusal ve küresel sistemler bilgi paylaşımları, aktarımları ve haberleşme ağları üzerinden mevcut güç ilişkilerini meşrulaştırmakta ve yeniden inşa etmektedir. Kitle iletişim araçlarının kullanılmasının ve daha kapsamlı iletişim ağlarının oluşturulmasının nedeni olarak da bilgiyi saklama, gerekli olanını ilgili hedef kitlelere ulaştırma, toplumları dönüştürme, davranış ve eğilimlerinde değişiklikler yaratma amacı ve güdüsü bulunmaktadır. Bu nedenle geçen zamanla birlikte bilgi ve haberleri daha etkili ve kapsamlı olarak aktarma gereği hissedilmiş, buna bağlı olarak teknolojinin her geçen gün artan olanaklarından istifade edilmeye çalışılmıştır. Bugün dijital medya denilen kavram içerisinde de habercilik önemli bir yer tutmaktadır. Ancak habercilik tıpkı küresellik ve maddi değer içeren diğer her tür üründe olduğu gibi bir meta olarak değişim değerine sahip olduğu için, bazı kişi, grup, oluşum ve sistemler tarafından kasıtlı ya da kasıtsız olarak eksik, yanlış, taraflı ya da yalan denebilecek şekillerde paylaşılmakta, gündem ve kamuoyu yaratmakta, kitleleri manipüle etmekte ve yine bu döngü üzerinden de uygulayıcılarına maddi kazanımlar sağlamaktadır. Dahası çağımızın sahip olduğu şartlar (ekonomik, siyasal, kültürel ve küresel ilişkiler) bakımından yalan haberler sağlıklı, demokratik, hukuksal, adaletli ve insan haklarına dayalı toplum tahayyülünü tehdit eden en önemli sorunlar arasında yer almaya başlamaktadır. Tüm bunlar göz önüne alındığında birçok uygulaması bulunan yalan haber üretim ve paylaşım pratiklerine bir yenisini ekleme gayreti bu bölümün temel sorunsalını oluşturmaktadır. Bu yeni ulusal ve küresel sorun dijital habercilikte SEO uygulamalarından doğmuş olan Black Hat SEO kavramı ve uygulamalarıdır. Zaten SEO uygulamalarının kendisi kimi yayıncı kuruluşlar için büyük ve yeni çıkmazlar oluşturmuşken, Black Hat SEO’nun da uygulanmaya başlanması dijital habercilik uygulamalarında yeni bir kara delik oluşturmaya doğru gitmektedir. Halihazırda hem haber siteleri üzerinden hem de sosyal medyadan çok geniş çaplı bir dezenformasyon ve yalan haber girişimleri ile karşı karşıya bulunan okuyucu ve izleyiciler, bunlara ek olarak şimdilerde Black Hat SEO uygulamaları ile de yüzleşmek durumunda kalmaktadır.