Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çukurova Araştırmaları, cilt.7, sa.3, ss.422-438, 2021 (Hakemli Dergi)
Kırsal yerleşimler, toplumun sosyokültürel yapısı ve doğayla bütünleşerek şekillenen yerlerdir. Yöre
sakinlerinin geleneksel olarak devam ettirdiği yaşam şekli, geçim kaynakları, iklimsel faktörler,
topografya ve yakın çevrede bulunan malzeme vb. etkenler yerleşimdeki yöresel olan yapıların
biçimlenmesini sağlar. Bu çalışma geleneksel olarak nesiller boyu süregelmiş olan kültürün mekâna
nasıl yansıtıldığını kırsal mimari miras üzerinden araştırmayı hedeflemektedir. Çalışmada ayrıca iç ve
dış mekân organizasyonu, mekân adlandırmaları, kullanım amaçları, zaman içinde yapılan
müdahaleler ve nüfusun azalması ya da farklılaşmasına paralel olarak gerçekleşen dönüşümler
tartışılmıştır. Adana ilinin Ceyhan ilçesinde bulunan Mustafabeyli köyü, Balkan kültürünün yaşatılması
ve bu kültüre ait özgün örnekleri barındırması nedenleriyle çalışma alanı olarak seçilmiştir. Çalışma
kapsamında Mustafabeyli köyünün tarihsel oluşum ve gelişimi incelenerek yerleşim yeri
değerlendirilmiş, yerleşimdeki 15 adet geleneksel konutun fotoğrafları çekilip rölöveleri alınarak
yapıların mevcut durumu belgelenmiştir. Kültürel etkilerin köydeki parsel organizasyonuna, iç ve dış
mekânlara nasıl yansıtıldığı yapılan yüz yüze görüşmelerle elde edilen bilgiler doğrultusunda
araştırılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda, yerleşimdeki yapıların çoğunlukla tek katlı ve dış sofalı plan
şemalarında inşa edildiği görülmüştür. Yerleşimde yığma kargir yapım sistemi ile inşa edilen, su
basman koduna kadar taş olan evlerde kerpicin yoğunluklu yapı malzemesi olarak kullanıldığı ve kırsal
mimarinin niteliksiz müdahalelerle tehdit altında olduğu tespit edilmiştir. Kültürün kırsal mimariye
mekânsal organizasyonda olmasa da iç ve dış mekânlardaki detay çözümlerinde yansıdığı, geleneksel
yaşamın halen sürdürüldüğü ve bu özgün niteliklerin korunması gerektiği anlaşılmıştır.
Rural settlements are the places shaped by integration of nature together with the socio-cultural
structure of the society. Traditionally continued lifestyle of the residents, livelihoods, climatic factors,
topography and the materials in the immediate environment, etc. provide the formation of the local
vernacular structures in the settlements. This study aims to investigate how the culture, which has
traditionally continued for generations, is reflected in the space through rural architectural heritage.
In the study, indoor and outdoor organization, space naming, usage purposes, interventions made over
time and transformations that occur in parallel with the decrease or differentiation of the population
are discussed. Mustafabeyli village, located in the Ceyhan district of Adana, is chosen as the study area
because of keeping Balkan culture alive and hosting original examples of this culture. Within the scope
of the study, the historical formation and development of Mustafabeyli village were examined and the
settlement area was evaluated, and the current status of the buildings was documented by surveying
and taking photographs of 15 traditional houses in the settlement. How cultural effects are reflected on
the parcel organization, indoor and outdoor spaces in the village have been researched in line with the
information obtained through face-to-face interviews. As a result of the study, it is revealed that the
buildings in the settlement were mostly built with one floor and outer sofa. It is determined that mud
brick was used densely as building material in the houses built with the masonry construction system,
having stone up to the flood code, and the rural architecture is under threat with unqualified
interventions. It can be argued that Balkan culture is reflected in the detailed solutions in the interior
and exterior spaces, although they are not in the spatial organization, the traditional life is still
maintained and these original qualities should be preserved.