Depreme bağlı amputasyonu olan çocuklarda bakım veren yükünün ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi


Sarıyıldız A., Benlidayi I. C., Ölmez S., Basaran S., METİN Ö.

Cukurova Medical Journal, cilt.50, sa.2, ss.400-409, 2025 (ESCI) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 50 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2025
  • Doi Numarası: 10.17826/cumj.1653277
  • Dergi Adı: Cukurova Medical Journal
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Emerging Sources Citation Index (ESCI), Academic Search Premier, Directory of Open Access Journals, TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.400-409
  • Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Amaç: Bu çalışmanın amacı depreme bağlı amputasyonu olan çocukların bakım verenleri üzerindeki potansiyel yükü ve ilişkili parametreleri değerlendirmektir. Gereç ve Yöntem: Çalışma, 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş depremleri nedeniyle tek taraflı alt ekstremite kaybı yaşayan çocukları (8-18 yaş) ve onların bakım verenlerini kapsamaktadır. Ampute çocukların fonksiyonel durumları, anksiyete ve depresyon düzeyleri ve öz bakım aktivitelerindeki bağımlılık dereceleri sırasıyla Çocuk Amputelerde Fonksiyonel Durum Belirleme Testi, Çocuk Anksiyete ve Depresyon Ölçeği-Yenilenmiş (ÇADÖ-Y)-bakım veren ve çocuk formları ve Pediatrik Fonksiyonel Bağımsızlık Ölçeği'nin öz bakım alanı kullanılarak değerlendirildi. Bakım verenlerde bakım veren yükü, ruh sağlığı ve yaşam kalitesi sırasıyla Zarit Bakım Verme Yükü Ölçeği (ZBI), Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği (HADS), 12 maddeli Sağlık Durum Anketi (SF-12) kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Çalışmaya 29 birincil bakım veren ve 29 alt ekstremite amputasyonu olan pediatrik hasta dahil edilmiştir. ZBI toplam puanları fantom ağrı birlikteliği ile farklılık göstermiştir. ZBI-toplam puanları amputasyon seviyelerine göre farklılık göstermemiştir. RCADS anksiyete ve SF-12 PCS skorları arasında negatif korelasyon bulunmuştur. HADS ve RCADS bakım verenlerinin toplam puanları arasında orta düzeyde pozitif bir korelasyon gözlenmiştir. Sonuç: Çocuklarda depreme bağlı alt ekstremite amputasyonu artan bakım veren yüküne neden olmaktadır. Bu yükün amputasyon seviyesinden bağımsız olduğu bulunmuştur. Bakım veren kişilerin mental sağlığı, yine bakım verenlerin değerlendirmesiyle tespit edilen çocuk anksiyete ve depresyon düzeyleri ile ilişkili bulunmuştur.
Purpose: The aim of this study was to assess the potential burden and associated parameters on caregivers of children with earthquake-related amputation. Materials and Methods: The study includes children (aged 8-18 years) who experienced unilateral lower limb loss due to Kahramanmaraş earthquakes on February 6, 2023, and their caregivers. The functional status, anxiety and depression levels, and degree of dependency in self-care activities of amputee children were evaluated by using the Child Amputee Prosthetic Project-Functional Status Inventory, Revised Child Anxiety and Depression Scale (RCADS)-caregiver and child forms, and self-care domain of the Functional Independence Measure for Children, respectively. In caregivers, caregiver burden, mental health, and quality of life were assessed using the Zarit Caregiver Burden Interview (ZBI), Hospital Anxiety and Depression Scale (HADS), and 12 item Short-Form Health Survey (SF-12). Results: The study included 29 primary caregivers and 29 pediatric patients with lower extremity amputations. ZBI total scores differed with phantom pain coexistence. ZBI total scores did not differ according to amputation levels. RCADS anxiety scores were negatively correlated with SF-12 PCS scores. A moderate positive correlation was observed between the total scores of HADS and RCADS caregivers. Conclusion: Earthquake-related lower limb amputation in children causes increased caregiver burden. This burden was found to be independent of the level of amputation. The mental health of the caregivers was associated with the amputee children's anxiety and depression status, which the caregivers themselves reported.