Fuzûlî'nin Türkçe Divânı'ndaki "Başına Çizginmek" Tâbirinin Türk Kültüründeki Anlamı

ÖZTÜRK N.

TURKISH STUDIES, cilt.2, sa.4, ss.1095-1104, 2007 (SSCI)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 2 Sayı: 4
  • Basım Tarihi: 2007
  • Dergi Adı: TURKISH STUDIES
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Social Sciences Citation Index (SSCI), Scopus, Academic Search Premier, IBZ Online, International Bibliography of Social Sciences, Historical Abstracts, Index Islamicus, MLA - Modern Language Association Database, Political Science Complete, Public Affairs Index, Sociological abstracts, Worldwide Political Science Abstracts
  • Sayfa Sayıları: ss.1095-1104
  • Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Bilindiği üzere Fuzûlî Türk dilinin inceliklerine vakıf bir şairdir. Bu bakımdan onun şiirleri hem edebiyat hem de dil için zengin kaynaklardandır. Şairin Divanına bu gözle bakıldığında keşfedilmeyi bekleyen nice mana ile karşılaşılır. Fuzûlî Divanında geçen “Başına Çizginmek” tabiri bunlardan biridir. “Başına çizginmek” tabiri Türk kültür tarihinden ilgi çekici izler taşımaktadır. Bu tabirdeki anlam, kökeni uzun asırlar öncesine dayanan bir inancın ürünüdür. Tabir, farklı zaman ve mekanlarla birlikte ses değişikliğine uğramışsa da içerdiği anlam itibarıyla zamanımıza değin nakledilmiştir. Bu makalede “başına çizginmek” tabirinin Fuzûlî’nin şiirinde kurban olmak anlamında kullanıldığına dair örnekler verilmiştir Buradan hareketle tabirin taşıdığı bu anlamın Türk kültüründeki izleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler
Başına Çizginmek, Fuzûlî’nin Türkçe Divanı, Türk Kültürü
 

Abstract
As it is well known, Fuzûlî is a poet who is aware of fineness of Turkish language. Therefore his poems are considered to be a rich source for both the Turkish literature and language. When his Diwân is observed from this prespective, one comes across so many meanings awaiting discovery. The idiom of “Başına Çizginmek” which takes place in the Diwân of Fuzûlî is one of them. This idiom bears interesting traces of the Turkish cultural history. The meaning in this idiom is the outcome of a belief which goes back to centuries ago. Although this idiom shows phonetical variations depending on the time and place, its meaning has been transferred to our present time unchanged. In this article examples are given to demonstrate that the idiom of “ başına çizginmek” is used in the sense of “kurban olmak” i.e. to sacrifice one self in Fuzûlî’s poems. Keeping this in mind, we tried to discover the traces of this meaning in Turkish culture.

Keywords
“Başına Çizginmek”, Fuzûlî’s Turkish Diwân, Turkish Culture.