Şehirlerin tarihinin ve talihinin değişmesine neden olan önemli dönüm noktaları vardır. Adana’nın kaderi de artan pamuk üretimiyle birlikte değişmiştir. Aslında pamuk yüzlerce yıldır şehirde ve bölgede üretilmektedir. Ancak bu üretim daha ziyade bölgenin ihtiyacı karşılayacak ölçekte olmuştur. Fakat 1833-1840 yılları arasında bölgeyi yöneten İbrahim Paşa’nın tarımsal alanda yaptığı düzenlemelerle birlikte üretimi hızla artmaya başlamıştır. Amerikan İç Savaşı yıllarında İngiltere’nin dokuma sanayisi için ihtiyaç duyduğu pamuğu bölgeden almaya başlamasıyla birlikte üretimi zirveye ulaşmıştır. Böylece şehir, önemli bir pamuk üretim merkezine dönüşmüştür. Hatta bir süre sonra önemli bir üretim merkezi olmasının yanı sıra işleme merkezi haline de gelmiştir. Bunun neden olduğu sosyo-ekonomik canlılıkla birlikte şehrin çehresi değişmeye başlamış, daha modern ve yaşanılır bir şehir talebinin gündeme gelmesi üzerine de Belediye teşkilatı kurulmuştur. Bunun sonucunda şehir, bir taraftan modernleşirken bir taraftan da açılan yeni sanayi tesisleriyle birlikte önemli bir iş ve aş merkezi haline gelmiş, bu özelliğini cumhuriyetin ilk yıllarında da sürdürmüştür. Bu çalışmada, Adana’da artan pamuk üretiminin neden olduğu sosyo-ekonomik canlanmanın şehirleşmeye etkisi ele alınmıştır.
There are important milestone events that change the history and fate of cities. The fate of Adana also changed with the increase in cotton production. In fact, cotton has been produced in the city and the region for hundreds of years. However, this production was mostly on a scale that met the needs of the region. But with the agricultural reforms made by Ibrahim Pasha, who ruled the region between 1833 and 1840, production began to increase rapidly. With the start of the American Civil War, England began to import cotton from the region for its textile industry, and production reached its peak. Thus, the city became an important cotton production center. In fact, after a while, it became not only an important production center but also a processing center. With the socio-economic vitality that this brought, the city began to change, and with the emergence of demands for a more modern and livable city, the municipal organization was established. As a result, the city modernized on the one hand, and on the other hand, with the opening of new industrial facilities, it became an important center of employment and income, a feature it maintained in the early years of the republic. This study examines the impact of the socio-economic revitalization caused by the increase in cotton production in Adana on urbanization.
