Akademik Veri Yönetim Sistemi
İSLAM ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, sa.37, ss.33-70, 2017 (Hakemli Dergi)
Kadınların Hadis Okuttuğu Mekânlar: el-Câmiu’l-Muzafferî Örneği
İslâm tarihinde kadınlar her zaman aynı düzeyde olmasa da ilim hayatında aktif rol oynamıştır. Özellikle VII-X. (XIII-XVI.) asırlara tekabül eden Memlük coğrafyasında kadınlar, toplum içerisinde hatırı sayılır şekilde etkinliklerini hissettirmişler, diğer İslâmî ilimlerde olduğu gibi hadis ilminin öğretiminde de erkek hocalarla birlikte görev almışlardır. Nitekim Kudüs’ten göç ederek Dımaşk’ta K?siyûn dağı eteklerine yerleşen Makdisî ailelerinin öncülüğünde inşa edilen el-Camiu’l-Muzaferî, kadın-erkek pek çok hocanın katılımıyla gerçekleştirilen toplu dersler için önemli bir mekân olmuştur.
Bu makale söz konusu dönemde kadınların, okuttukları eserlere düşülen semâ kayıtlarından hareketle sadece evlerinde değil dârülhadis ve medrese gibi kurumların yanı sıra her kesimden insanın müşterek olarak kullandığı camilerde de birtakım ilmî faaliyetler sürdürdüklerini göstermeyi amaçlamaktadır. Makalede bu dönemin kadın muhaddisleri tanıtılırken aynı zamanda okutulan kitaplar ve derslere katılan öğrencilerin yaşı, bilgi düzeyi ve sayısı gibi özelliklerinden hareketle dönemin ve toplumun ilim hayatına verdiği önemi yansıtan bilgiler de sunulmuştur.
Anahtar kelimeler: Kadın muhaddisler, hadis, semâ kayıtları, Makdisî/Kudâme ailesi, el-Câmiu’l-Muzafferî, Memlükler.
The Places Where Female Hadith Scholars (Muhaddithât) Teach Hadith: An Example of al-Câmi‘ al-Muzaffarî
Woman –not always but generally- loomed large in the education through the Islamic history. Especially in the 7-10/13-15th century, they were effective in Mameluke region. For instance al-Câmi’ al-Muzafarî which was built by the Makdis? familiy who migrated from al-Quds and settled in Damascus, was very famous and an important place for the public courses taught by many foremost scholars. Also the female hadith scholars (muhaddithah) took part with other male hadith scholars (muhaddith) in this educational ground. In this article, we aim to show the educational activities of these female scholars by means of samâ‘ registration. These educational activities were continued not only in their house but also in the educational institutions such as dar al-hads, madrasah and even mosques. In this article, we have introduced these female hadith scholars (muhaddithât) who lived in Mameluke period. Besides this, by means of samâ‘ registration we briefly touch upon the books, the students’ ages, the students’ knowledge levels and the students’ number of that time. By the way, we have presented information about the reading culture of the period and the importance of education in the society.
Key words: Woman, hadith, samâ‘ registration, the Makdisî/Kudâme family, Jamia al-Muzaffar, Mameluke.