Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. Uluslararası Halk Sağlığı Kongresi, İstanbul, Türkiye, 13 - 18 Aralık 2021, ss.175-176
Kullanım alanı hızla artan plastiğin 2019 yılı itibariyle toplam üretimi 400 milyon tona ulaşmıştır. Avrupa’da
ise her yıl ortalama 60 milyon ton plastik üretilirken, Türkiye’de de 2020 sonu itibariyle toplam plastik üretimi 10.1 milyon ton civarında gerçekleşmiştir. 2018 yılı itibariyle Türkiye’de üretilen belediye çöpü miktarı 32
milyon ton olmuş olup bunun da yaklaşık %10-15’lik kısmının plastik olduğu tahmin edilmektedir. Bu denli
yoğun plastik üretimi ve beraberindeki tüketimin sonucunda 2016 yılında yıllık olarak 19-23 milyon ton olarak tahmin edilen okyanuslara akan plastik çöp miktarı, bu hızla gidildiği takdirde 2030 yılında yaklaşık 3
katına çıkacaktır. Plastiklerin hayatın her alanına sirayet etmesi nedeniyle yaygın olarak kullanılması, küresel
ölçekte ki kirliliğin sadece denizler ve okyanuslarla sınırlı kalmamasına da neden olmuştur. Plastik üretim ve
tüketimindeki artış, plastik kirliliğini o kadar yaygınlaştırmıştır ki artık kutuplarda, Mariana çukuruna, Everest
dağının zirvesinden, insan plasentasına, el değmemiş buzul gözllerine kadar birçok alana kadar ulaşmıştır. İşte
plastiklerin her türlü ortamlarda yaygın olarak bulunması, çevre ve canlılık üzerinde bir seri olumsuz etkiye
neden olmuştur. Bu etkiler canlılar için temel olarak kolonizasyon, yutma ve dolaşma olarak sınıflandırılabilir
(Tekman ve diğerleri, 2021). Bunlar çoğunlukla fiziksel etkilerdir. Ancak bunun yanında hem çevrede hem de
canlılık üzerine kimyasal etkiler de yaratabilmektedir. Fiziksel risk, nihai olarak, yutulan plastiğin boyutuna
ve miktarına bağlıdır, oysa kimyasal tehlikeler, plastiklere eklenen katkı maddeleri veya plastiklerin adsorbe
ettiği çevresel kirleticilere bağlı olarak değişir.
Plastikler ayrıca sofra tuzlarından tüketilebilir deniz yosunlarına, midyelerde ve diğer birçok su ürünlerine
kadar insan gıdalarında da mevcuttur. Plastiklerin çok sayıda faaliyet için yaygın olarak kullanılması, plastiğin küresel ölçekte kapsamlı bir kirliliğe neden olmasının da en önemli sebeplerinden birisidir. Sonuç olarak,
insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan plastik kirliliği çevresel bir kirlilik problemi yaratmakla beraber insan
sağlığı için de önemli endişeleri doğurmaktadır. Plastik kirliliğinin çevre sağlığı için yarattığı endişenin eğer
ki mevcut durumda devam edilirse kısa orta ve uzun vadede artarak devam etmesi beklenmektedir. Bu problemin ortadan kaldırılabilmesi için tek kullanımlık plastiklerin yasaklanması gibi radikal önlemlerin alınması
zaruridir