İsrâiliyyât Kavramının Anlam Alanı ve Tarihi Seyri & Ötekinin Tanımı ve Konumu Bağlamında İsrâilî Rivayetlerin Kullanımının İmkanı ve Eleştirisi


Creative Commons License

Döner E.

Yeni İsrailiyat: Doğu'da İsrail ve Yahudi Çalışmaları, Muhammed Mustafa Kulu, Editör, Libra Kitap, İstanbul, ss.55-114, 2021

  • Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
  • Basım Tarihi: 2021
  • Yayınevi: Libra Kitap
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Sayfa Sayıları: ss.55-114
  • Editörler: Muhammed Mustafa Kulu, Editör
  • Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Ertuğrul DÖNER tarafından yazılan “İsrâiliyyât Kavramının Anlam Alanı ve Tarihi Seyri & Öteki’nin Tanımı ve Konumu Bağlamında İsrâilî Rivayetlerin Kullanımının İmkânı ve Eleştirisi” makalede İsrailiyat kavramına tarihsel bir bakışla yaklaşılmaktadır. Makalede araştırma konusu başlıkta olduğu gibi iki başlıkta incelenmiştir: i. İsrâiliyyât Kavramının Anlam Alanı ve Tarihi Seyri ve ii. Öteki'nin Tanımı ve Yeri Bağlamında İsrâilî Rivayetlerin Kullanımının İmkanı ve Eleştirisi. İlk başlık üç alt başlıkla detaylandırılmıştır: İsrâiliyyât Kelimesinin Kökeni Meselesi, İsrâiliyyât’ın Terimleşme Süreci ve Anlam Alanı ve Modern Dönemde İsrâiliyyât Algısı. İkinci başlık ise beş alt başlıkla detaylandırılmıştır: İsrâiliyyât’ın Rivayet Edilmesini Caiz Görmeyenler, İsrâiliyyât’ın Rivayet Edilmesinde Beis Görmeyenler, iii. Durumsal Yaklaşanlar, iv. Kuran ve Sünnette Öteki, v. Hitaptan Mushafa İsrailiyat

Makaleye göre Kur’an metni geçmiş peygamberler ve kavimlere dair birçok kıssa içerir. Kitabı Mukaddes’te ise bu peygamberlere ve kavimlere dair anlatılar çoğu zaman Kur’an’daki kıssalardan daha geniş ve ayrıntılı bir muhtevaya sahiptir. İslam öncesi dönemde Yahudilik ve Hıristiyanlığın yazılı kaynaklar yanında sözlü kültüre de sahip olduğu bilinmektedir. Hz. Peygamber ve sonraki dönemlerde başta Yahudilerle olmak üzere başka birtakım din ve kültürlerle kurulan yakın ilişkiler sebebiyle Müslümanların Ehl-i kitaptan öğrendikleri bilgi ve rivayet malzemesi İslam geleneğinde İsrâiliyyât kavramıyla ifade edilmiştir.

İsrâiliyyâtın başlangıç evresi son dönem çalışmalarda sahabe dönemiyle irtibatlandırılmakta ve özellikle tâbiûn devrinde tefsirde İsrâiliyyât malzemesinin yaygın biçimde kullanıldığı tespitinde bulunulmaktadır. Burada ilk iki Müslüman neslin Yahudi ve Hıristiyan kültürüne ait bilgi ve rivayet malzemesini tefsir alanında kullanmasının hangi gerekçelere dayandığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bunun yanında İsrâiliyyât kelimesinin anlam hayatıyla ilgili incelemede bu kelimenin ilk defa zikredildiği kaynaklardan başlamak üzere erken dönemden günümüze kadar geniş bir literatür taraması yapılmış ve bu tarama kapsamında söz konusu terime yüklenen olumlu ya da olumsuz anlamların tarihsel eşikleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Çünkü̈ bu sürecin incelenmesi hem tefsir paradigmasının hem de tefsirde İsrâiliyyât algısının kırılma noktalarının az çok ortaya çıkmasına vesile olacaktır.