Moro portakal çeşidinde (Citrus sinensis cv. Moro) oluşan ilk çiçeklerde anterlerin patlamaması sonucunda çiçek tozu salınımı gerçekleşmemekte, ancak çiçeklenme sonuna doğru oluşan çiçeklerde çiçek tozu salınımı oluşabilmektedir. Bu problemden yola çıkılarak hazırlanan bu çalışmada amaç model olarak seçilen Moro portakal çeşidinde çiçek tozu salınımı olan ve olmayan dönemlerde alınan çiçeklerde anter duvarının yapısının ve stomium açılma durumunun belirlenmesidir. Bu kapsamda 2 farklı dönemde 7 farklı çiçek aşamasında anter duvarı kesitleri alınmış ve histolojik incelemeler yapılmıştır. Sonuçta, ilk dönem çiçeklerinde anterlerde oluşan endotesyum tabakasının yeterince gelişmemiş olduğu belirlenmiştir. Bu tarihte özellikle antezis döneminde endotesyum tabakasının özelleşmemiş olduğu, ancak anterler içerisinde çiçek tozunun var olduğu belirlenmiştir. İkinci dönemde alınan çiçek örneklerinde ise endotesyum tabakasının gelişmiş ve söz konusu hücrelerin uzunca ve lifli bir yapıda olduğu tespit edilmiştir. Bu özelleşme sayesinde de özellikle çiçeklerin açmasından önceki dönemine denk gelen 3 ile 5. çiçek aşamaları arasında stomiumu oluşturacak hücrelerin su alıp vermesi ile deformasyonun başladığı ve bu dönemden sonra anter yarılmasının gerçekleşebildiği ortaya koyulmuştur. Yapılan ölçümler sonucunda ilk çiçeklenme döneminde alınan örneklerde endotesyum hücrelerinin, ikinci döneme göre daha küçük olduğu tespit edilmiştir. Sonuç olarak, Moro portakal çeşidinde ilk dönemde ağaç üzerinde oluşan çiçeklerin anterlerinde endotesyum hücrelerinin özelleşmediği, buna karşın çiçek tozu salınımının gerçekleşmeye başladığı dönemde ise söz konusu hücrelerin yapısal olarak farklılaştığı ortaya koyulmuştur. Elde edilen sonuçlar Moro portakal çeşidinde başlangıçta alınan çiçeklerden çiçek tozu elde edilememiş olmasının nedenini ortaya koymaktadır.
In the first flowers of Moro orange variety (Citrus sinensis cv. Moro), pollen is not released as a result of the dehiscence of the anthers, but pollen can be released in the flowers formed throughout the period. Based on this problem, the aim of this study was to determine the structure of anter wall and the stomium opening parts of flowers taken during the dehiscent and indehiscent periods in model Moro orange variety. In this context, anterior wall sections were taken at 7 different flower stages in 2 different periods and histological examinations were made. As a result, it was determined that the endothecium layer formed in the anthers of the first period flowers was not sufficiently developed. At this date, the endothecium layer was not specialized, especially during the anthesis period, but there was the presence of pollens inside anthers. In the flower samples taken at the second period, the endothecium layer was developed and the cells were long and fibrous in structure. Due to this special structure, it has been revealed that the cells which will form stomium begin to deform with water intake and loss, especially between the 3rd and 5th flower stages and anther dehiscence can occur after this period. As a result of the measurements, it was determined that the endothecium cells in the samples taken during the first flowering period were smaller than those at the second. Consequently, it has been revealed that the endothecium cells in the anthers of the flowers formed on the tree in the first period of the Moro orange variety are not specialized, but in the period when pollen secretion begins, the cells in question become structurally differentiated. The obtained results reveal the reason why pollen could not be obtained from the flowers initially taken from the Moro orange variety which often be used in breeding studies.
