İngilizceyi Yabancı Dil Olarak Öğrenen Türk Öğrencilerin Edilgen Çatı Kullanımının İncelenmesi

37. Ulusal Dilbilim Kurultayı, Kocaeli, Türkiye, 16 - 17 Mayıs 2024, ss.73-74

Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
Basıldığı Şehir: Kocaeli
Basıldığı Ülke: Türkiye
Sayfa Sayıları: ss.73-74
Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Geleneksel olarak, edilgen çatı dilbilgisini öğretmeyi amaçlayan kaynaklarda etken-edilgen dönüşümü ve edilgen eylem biçimlerinin çeşitliliği gibi edilgen çatının yapısal yönlerine vurgu yaparak ayrıntılı bir şekilde tanımlanmıştır. Ancak, edilgen çatının, etken çatıya tercih edilmesini etkileyen etmenler ve farklı türler arasındaki kullanımı üzerine tartışmalar göreceli olarak sınırlı kalmıştır. Biber ve diğerleri (1999) ve Hinkel (2002) gibi çalışmalar, edilgen çatı kullanımının karmaşıklığını ve İngilizce öğrenenler için oluşturduğu zorlukları da vurgulamıştır. Granger'ın (2013) çözümlemesine dayanarak, edilgen çatı kullanımının birkaç farklı etmenden etkilendiği ve karmaşık bir olgu olduğu açıktır. Bu etmenler arasında, öğrencinin anadil artalanı, yeterlilik seviyesi ve öğrencilerden istenen ödevler veya ipuçları yer almaktadır. Alanyazında bahsedilen en yaygın yanlışlardan biri olan edilgen yapıların fazla ve/ya yanlış kullanımı, birçok öğrenci öbeği ile yapılan çalışmalarda görülmüştür. Örneğin, Granger (2013) ve Hinkel (2004) İngilizcede edilgen yapıları kullanımı üzerine yaptıkları derlem tabanlı çalışmalarda diğer anadil artalanlarından gelen öğrenen öbeklerine kıyasla Türk öğrencilerin, edilgen yapı kullanımının az olduğunu ve yaptıkları en yaygın yanlışlardan birinin de “overpassivization” (aşırı edilgenleştirme) olduğunu ortaya koymuşlardır. İngilizceyi yabancı dil olarak öğrenen Türk öğrencilerin edilgenleştirme hataları üzerine yapılan çalışmalarında ise, Kurtoğlu ve Sofu (2006), en yaygın hataların edilgen çatı yerine etken çatının kullanılması, fiilin geçmiş zaman ortaç yapılarının yerine yalın halinin tercih edilmesi ve fiillerin geçmiş zaman ortaçlarının yanlış şekilde oluşturulması, özne-fiil uyumsuzluğu ve bazı fiillerin gereğinden fazla edilgenleştirilmesi olduğunu ortaya koymuştur. Ayrıca, Oshita (2000) ve Cowan ve diğerleri (2003) yaptıkları edilgen çatı çözümlemesi sonucunda, öğrencilerin "gerçekleşmek (occur)”, "ortadan kaybolmak (disseppear)" veya "acı çekmek (suffer)" gibi eylemleri aşırı edilgenleştirdikleri sonucuna varmışlardır. Bu çalışma, yabancı dil olarak İngilizce öğrenen Türk öğrencilerin Cambridge Öğrenici Derleminin (Cambridge Learner Corpus-CLC) alt derleminde kullanılan edilgen çatıların sıklıkları, türleri ve kullanılan eylemlerin çeşitliliği açılarından genel bir görünüm sunmaktadır. Ayrıca, Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Programı’nın (Council of Europe, 2001) B1 – C2 dil yeterlilik seviyeleri arasındaki İngilizce dil yetkinliğine sahip öğrencilerin edilgen çatı kullanımları, SketchEngine sayısal ortamı kullanılarak, derlembilim tabanlı yanlış çözümleme yöntemleri ile incelenip, sınıflandırılmaktadır. Ayrıca, ortaya çıkan yanlışların dil yetkinliklerine göre dağılımları incelenerek, ısrarcı hataları ortaya koymak hedeflenmiştir. Sonuçlar, dil yeterlilik seviyesi arttıkça edilgen yapıların ve kullanılan eylemlerin çeşitlendiğini, ancak yapılan yanlışların da doğru oranda arttığını ortaya koymakta. Aşırı edilgenleştirme ve yanlış çatı kullanımı ise en yaygın iki yanlış olarak ortaya çıkmaktadır. Çalışma, ayrıca, Türk öğrencilerin edilgen yapı edinimi sürecinin görünümüne ilişkin ipuçları sunmakta ve öğretim stratejilerini geliştirmeye yönelik eğitsel içgörüler sunmaktadır.