İlk Türk Beyliklerinin Fetihleri, Sosyal ve Kültürel Eserleri İle Anadolu'nun Türkleşmesindeki Rölü


ŞAHBAZ M.

TURKISH STUDIES, cilt.12, sa.26, ss.153-170, 2017 (SSCI)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 12 Sayı: 26
  • Basım Tarihi: 2017
  • Dergi Adı: TURKISH STUDIES
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Social Sciences Citation Index (SSCI), Scopus
  • Sayfa Sayıları: ss.153-170
  • Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Anadolunun Türkleşmesinde ve Büyük Selçuklu devletinin kuruluşunda büyük rolleri olan İlk Türk beylikleri 1071 Malazgirt Savaşı’nın hemen akabinde Sultan Alp Arslan tarafından Anadolu’nun fethiyle görevlendirilen komutanlar tarafından kurulmuştur. Bu beylikler Anadolu’nun Türkleşmesinde, Türk İslam Kültür ve Medeniyetinin yaygınlaşmasında çok büyük etkileri olmuştur. Bu beylikler genellikle kurucuların isimleriyle adlandırılmaktadır. XI. asrın son çeyreğinde tarih sahnesine çıkmışlar, yaklaşık olarak iki asır boyunca bölgenin kaderinin belirlenmesinde etkili olmuşlardır. Bu zaman dilimi içerinde her beylik hâkim oldukları coğrafyada günümüz Türkiye’sinin yaratılmasında da katkıda bulunarak büyük bir değişimi başlatmışlardır. Bölgede kurulan ilk Türk beylikleri doğuşlarını Selçuklulara borçlu olmakla beraber, varlık sebepleri ve dayandıkları etnik unsur şüphesiz Oğuz Türkleri olmuştur. Anadolu’da kurulan ilk Türk beyliklerin Anadolu’ya Türk mührünün güçlü bir şekilde abideleriyle, âlimleri ve eserleriyle vurulmaya başlandığı dönemin kapısını açmışlardır. Bu Türk beylikleri döneminde bilhassa âlimler ve düşünce adamlarına büyük önem verilerek himaye edilmiştir. Bu âlimler döneme damgalarını vurarak diğer beyliklerin düşünce yapılarına etki etmişlerdir. Bu dönemde inşa edilen mimari eserlerde uygulamış oldukları tarz Türklerin sanat zevkini yansıtmış ve sonraki dönemlere model olmuştur. Mimari ustaların yetiştirdikleri öğrencileri bu mimari üslubu gittikleri bölgelere taşımışlardır. Anadolu’da kurulan ilk Türk beylikleri bir taraftan yaptırmış oldukları imar faaliyetleriyle, bir taraf tanda bilim ve kültüre vermiş oldukları önemle bugünkü Türkiye’nin şekillenmesinde katkı sağlamışlardır. 

The first Turkish principals were established by the commanders assigned by the conquest of Anatolia following the Battle of Malazgirt. These principals are very influential in the spread of Turkish Islamic Culture and Civilization in the Turkification of Anatolia are generally known by the names of the founders. XI. In the last quarter of the century they became the stage of history, and for almost two centuries they were effective in determing the fate of the region. These long periods of time, which can not be counted as long, have begun a major change in the geography where each rule is dominant, contributing to the creation of today’s Turkey. With the birth of the Turkish principals owing to the Seljuks, the reasons for their existence and the ethnic base they depend on are undoubtedly the Oghuz Turks. The Turkish principals established in Anatoliaopened the door to the period when the Turkish seal was strongly hiy by Anatolia with their friends, scholars and their works. During this period of Turkish rule, especially scholars and thinkers were given great impotance and patronized. These scholars hit stamps of revolution and influenced the minds of other principals. The architectural works built during this period reflected the taste of the art of the Turks they had applied and became a model for later periods. The students who were educated by architectural masters carried this architectural style to the regions where they were going. The first Turkish principals established in Anatolia have contributed to the formation of today’s Turkey with the importance they have given to science and culture on the one hand by the zoning activities that they had built from one side.