15th INTERNATIONAL MARDIN ARTUKLU SCIENTIFIC RESEARCHES CONFERENCE, Mardin, Türkiye, 4 - 07 Ekim 2025, ss.723-729, (Tam Metin Bildiri)
Bal arıları (Apis mellifera L.), sosyal böcekler olarak bilinen en önemli türlerden biridir. Bal
arıları, doğal ekosistemlerde bitkilerin çiçeklerini tozlaşarak bitki çeşitliliği ve ürün
verimliliği üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Bu nedenle bal arıları, tarım ekonomisi için
hayati bir öneme sahiptir. Bal arısı kovanı, balarısı kolonilerinin beslenmesi, çoğalması,
bakımı ve ürünlerini depolaması için kullanılan yapıdır. Arı yetiştiriciliğinde ilk olarak; sepet,
kütük, çamur gibi malzemeden yapılmış kovanlar kullanılmakta iken modern arı yetiştiriciliği
yapılan günümüzde ise TSE standartlarına uygun ahşaptan, strafordan ve plastikten
yapılabilmektedir. İnsanlar artan ihtiyaçları karşısında sürekli kovanlar üzerinde değişiklikler
yapmış ve uygulamışlardır. Bu ihtiyaçlar karşısında modern kovanlarda kovanın üst kısmında
bulunan kapak açılabilmekte ve kovan içine temel petek takılan çerçeveler konulmaktadır. Bu
şekilde arıcı, çerçevelere bakarak bal arısı kolonilerinin ihtiyaçlarını kontrol eder, hastalıkla
mücadelesini ve bakımını yapar. Kovan seçiminde, kullanılan malzemenin ucuz, kullanımın
kolay, sağlam ve çevreye uygun olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir. Türkiye'de 2024
verilerine göre 10 milyon bal arısı kovanı bulunmaktadır. Bu kovanların %90’ını modern
kovanlar ve %10'unu ise ilkel kovanlar oluşturmaktadır. Modern kovanlar Dadant ve
Langstroth kovan tipleri olarak iki ana kovana ayrılabilir. Dadant kovanlar; 12 çerçeveli,
geniş, süzme bal üretiminde ve sabit arıcılıkta daha çok tercih edilmektedirler. Langstroth
kovanlar ise 10 çerçeveli süzme ve petek bal üretiminde ve göçer arıcılıkta tercih
edilmektedirler. Bu çalışmada, Türkiye’nin yedi bölgesinden (Adana (2 adet), Mersin,
Kayseri, Muğla, Ordu ve Uşak) kovan ölçüleri alınarak karşılaştırılmış, bölgeler arasındaki
farklılıklar belirlenmiş, TSE standartlarına uygun olup olmadıkları tespit edilmiş ve ölçüler
arasındaki farkın yarattığı olumlu ve olumsuz durumlar belirlenmiştir.