Akademik Veri Yönetim Sistemi
Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt.21, sa.1, ss.121-143, 2021 (Hakemli Dergi)
Kur’ân’ı Kerîm’in yaklaşık üçte biri kıssalardan oluşmaktadır. Kur’ân’da bu kadar önemli bir paya sahip olan kıssaları doğru anlamak, neredeyse Kur’ân’ın büyük bir bölümünü anlamak demektir. Kur’ân’ı anlamaya yardımcı olan kıssalar içerisinde “Ahsenü’l-Kasas” yani “kıssaların en güzeli” olarak isimlendirilen kıssa Hz. Yûsuf kıssasıdır. Ayrıca Kur’ân’da kıssaları anlatılan peygamberler arasında hayatı bir sûre içerisinde ayrıntılarıyla sunulan tek peygamber Hz. Yûsuf’tur.
Vahyin nüzûlü; tarih, zaman, mekân ve toplum gibi unsurlardan bağımsız olarak vâki olamayacağına göre Kur’ân’ı Kerîm’deki birçok kıssa gibi Hz. Yûsuf kıssası da evvel emirde nüzûl ortamıyla doğrudan irtibatlı manalar içermektedir. Biz, bu çalışmada Hz. Yûsuf kıssasının mana ve maksadını daha sağlıklı bir şekilde tespit edebilmek için Hz. Peygamber’in sîretini ve nüzûl sürecindeki Mekke dönemini göz önünde bulundurduk. Bu noktada Hz. Peygamber ve ilk Müslüman neslin kıssalardan ne anladıkları ve kıssaları nasıl yorumladıkları meselesine ışık tutan bilgilere yer verdik. Hz. Yûsuf ve kardeşleri arasında yaşanan hadiseler nüzûl-sîret ilişkisi içerisinde ya da başka bir ifadeyle, Hz. Peygamber’in Kureyşli müşriklerle yaşadığı mücadele çerçevesinde değerlendirmeye çalıştık.
Öncelikle sûrenin nüzûl sebebi, nüzûl ortamı, Mekke’nin sosyal ve dinî yapısı hakkında birtakım bilgiler sunduk. Sonrasında ise Hz. Yûsuf’un kardeşlerinin ona karşı olan kıskançlığı, Hz. Yûsuf’un kuyuya atılması, köleliği, imtihanı, zindana atılması gibi bazı konular ve başından geçen birtakım olaylar merkezinde, kendi kavmi ve yakın akraba çevresi tarafından dışlanıp eza ve cefa çektirilen Hz. Peygamber ve ilk Müslüman neslin, Yûsuf kıssası merkezinde bir okumasını yaptık. Mekke halkının içinde bulunduğu durum ve müşriklerin kıssalarla uyarılmaları bağlamında ilgili kıssanın tebliğ metodu açısından önemi hakkında birtakım bilgileri değerlendirdik.
Anahtar Kelimeler: Nüzûl-Sîret • Kıssa • Hz. Yûsuf • Hz. Muhammed • Mekke.