Kent Monografisi Çalışmalarında Yöntem ve Materyal Kullanımı Üzerine Bir İnceleme: Adana İli, Yüreğir İlçesi Örneği


Saban F. D., Yıldız B.

III. Kentsel Morfoloji Sempozyumu, Ankara, Türkiye, 3 - 05 Mayıs 2021, ss.128

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Ankara
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.128
  • Çukurova Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Tarih boyunca kentler barındırdıkları dinamikler açısından önemli potansiyeller taşıyan mekânlar olmuş, dinamikleri oluşturan faktörler sebebiyle geçmişte var olan yapılı çevreler üzerine plansız kentler inşa edilmiştir. Bu noktada kent monografisi çalışmalarının kentsel yaşamın iyileştirilmesi, kültürel kimliğin korunması ve insanla fiziksel çevre arasındaki ilişkiyi anlatması açısından önemli olduğunu söylemek mümkündür. Yeni işlevler yüklenen ve değişen kentlerin tarihini gerek bir bütün olarak gerekse kentin üst, orta ve alt ölçeğinde parça-bütün ilişkisi içinde birden çok yöntemle ele alarak veya yöntemler arasında karşılaştırma yaparak ortaya koymanın gerekli olduğu düşünülmektedir. Tarih araştırmalarına kaynaklık eden yazılı ve görsel dokümanlar ise karşılaştırma ya da çakıştırma ile mekâna ait durum tespiti yapmak ve geleceğe yönelik izlenecek stratejiler için öngörüde bulunmak açısından önemlidir. Bu bağlamda çalışma kapsamında kent monografisi ve kentsel morfoloji araştırmalarında kullanılabilecek materyaller ve yöntemler üzerine yoğunlaşılmıştır. Yapılan incelemede Adana İli, Yüreğir ilçesinin tarihi kent merkezine yakın noktasında başlayan gelişiminin ardından sosyal-ekonomik ve nüfus hareketlerinin etkisiyle 1950-1985 yılları arasındaki süreçte fiziksel değişimin en yoğun görüldüğü Cumhuriyet, Karşıyaka, Sinanpaşa ve Yavuzlar mahalleleri ele alınmıştır. İmar planları doğrultusunda kentin kuzeye doğru büyümesine bağlı olarak bahsi geçen mahallelerin, kazandığı karakteristik unsurları kaybetme potansiyeline sahip olduğu anlaşılmıştır. Mahallelerin sınırları içinde tespit edilen büyük ölçekteki endüstriyel mirasların ve kültürel mirasların günümüzde yıkılmış olması bu durumu doğrulamaktadır. Bu sebeple mahalle ölçeğinde yapılacak irdelemelerle birlikte bu alanlardaki üretim tesisleri, sosyal-kültürel tesisler, resmi kurumlar, ticari alanlar vb.nin sayısal olarak değişimleri üzerinden çıkarımlarda bulunulmuştur. Çalışmanın amacı; bu mahallelerin geçirdiği değişimi, karakteristik özelliklerini, benzerliklerini ve farklarını ortaya koyarken, yüklendikleri işlevleri ortaya çıkarmaktır. Aynı zamanda çeşitli yöntem ve materyaller kullanarak günümüzde işlevini yitirmiş ya da yok olmuş fiziksel unsurların tespitini yapmak ve kültürel kimliğin sürekliliğini sağlamak hedeflenmiştir. Geçmişte var olan ancak günümüzde izi olmayan fiziksel unsurların gazete arşivleri, hava fotoğrafları, hâlihazır haritalar, ortofoto görüntü ve yüz yüze görüşmeler ile elde edilen bilgilerin bütüncül olarak kullanımı ile ortaya çıkarılması açısından önemli olan bu çalışmada görsel materyallerin çakıştırılması ve altlık olarak kullanılması ile elde edilen haritalar tarihsel ögelerin ve mahallelerin gelişim sürecinin tespitini yapmak amacıyla kullanılmıştır.