Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kayim M., Küden A., Küden A., Yeşiloğlu T., Aka Kaçar Y., Incesu M., et al.
TÜBİTAK Uluslararası İkili İşbirliği Projesi, 2019 - 2021
İklim değişikliği Akdeniz bölgesini önemli ölçüde
etkilemekte ve yükselen sıcaklıklara ve ekstrem iklim olaylarına tarımsal
uygulamaların adaptasyonunu sağlamak için çözüm üretilmesi gerekmektedir. Tarımın
Akdeniz bölgesinde iklim değişikliğinden bu denli etkilenmesinin yakın bir
gelecekte daha da fazla olacağı ve bugün özellikle bölgenin güneyinde yaşanan
durumların kuzey tarafında da görüleceği tahmin edilmektedir. Bu nedenle,
Akdeniz tarımı için iklim değişikliğine adaptasyon son derece önemlidir.
Öncelikle, biyolojik adaptasyon mekanizması ve genotip-çevre-yönetim
interaksiyonu (adapte olmuş ve verimli fenotiplerle) ile Akdeniz'deki tarım ve
hayvancılık sistemlerinde spontan ve yerel biyoçeşitliliğin avantajlarını
kullanarak yerel genotipleri değerlendirmeye odaklanmalıdır. Bu proje bu önemli
sorunlara çözüm aramak amacıyla planlanmıştır.
Bu çalışmanın amaçlarından biri, Akdeniz bölgesinde
doğal koşullarda yayılım gösteren badem ve kayısı popülasyonlarında seleksiyon
yoluyla kurağa ve kirece tolerant/dayanıklı/uyumlu genotipleri bulmak ve onları
koruma altına almaktır. Bu amaçla, badem için özellikle doğal olarak yetişen
popülasyonların yoğun olduğu Adana, Mersin, Niğde ve Nevşehir illeri, kayısı
için Adana, Mersin, Mut ve Hatay il ve ilçeleri dolaşılacaktır. Bu bölgelerde
tohumdan yetişen bireyler arasından bulunduğu kurak veya kireçli toprak
koşullarında daha üstün performans gösterenler seçilecektir. Seçilen badem ve
kayısı genotiplerinde biyotik (Monilia) ve abiyotik (kuraklık ve kireç) stres
koşullarına tolerant /dayanıklılık
durumları testlenecek ve ayrıca moleküler karakterizasyonları yapılarak
haritalama ve markırlarla tolerant/dayanıklılık durumları belirlenecektir.
Bu projede ayrıca, Bölümümüzde şeftali ve
turunçgillerde yürütülmüş olan ıslah çalışmaları sonucunda elde edilen melez
bireylerde biyotik ve abiyotik stres koşullarına dayanıklılık/tolerant
durumlarını ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu çalışmalarda şeftalilerde Stark Red
Gold (N) X Üstün (Ş) ile Venüs (N) X Üstün (Ş) kombinasyonlarından elde edilen
çeşit adayı melez bireyleri ile turunçgillerde Sunki mandarin X Rubidoux
trifoliate portakal anaç hibrit popülasyonu kullanılacaktır. Biyotik stres
koşullarına dayanıklılık çalışmalarında şeftali genotiplerinde Monilia'ya
dayanıklılık, turunçgil anaçlarında Phythoptora'ya dayanıklık çalışılacaktır.
Kuraklık ve kirece dayanıklılık tüm melez bireylerde yapılacak analizlerle
ortaya konarak, dayanıklı/tolerant genotipler belirlenecektir.
Akdeniz
bölgesinin biyoçeşitliliğindeki zenginlik, onları koruma altına almak veya
çevre koşullarına uyumlu yeni çeşit/hibrit/genotip geliştirmek ve genetiği
iyileştirmek açılarından çok değerlidir