Türkiye Tarimsal Üretiminde Küresel İklim Değişikliğine Uyumlu Sürdürülebilir Tarim Teknolojileri Platformu (S-Atp)”


Yaşa Kafkas N. E. (Yürütücü)

TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2027

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Ağustos 2023
  • Bitiş Tarihi: Ağustos 2027

Proje Özeti

Dünya nüfusunun 2100 yılına kadar yaklaşık 11 milyara ulaşacağı göz önünde bulundurulduğunda, sürdürülebilir tarım ve gıda güvenliğinin en acil sorunlar olduğu açıkça görülmektedir. Ayrıca, çevre kirliliği ve artan kentleşme birlikte verimli toprakların giderek azalması bu sorunları daha da karmaşık hale getirmektedir. Son zamanlarda, insan ve çevre sağlığı açısından güvenli tarımsal üretim teknikleri geliştirmek oldukça önem kazanmıştır. Küresel iklim değişikliği ve meydana getirdiği ve ileride getireceği kuraklık, ani mevsimsel geçişler, şiddetli hava olayları, bitkisel çeşitliliğin azalması vb. problemler şu anda tüm dünyanın gündemindedir. Bu konuda birçok ülke aksiyon almaya başlamıştır. Bitki genetik kaynaklarımızın ve ıslah çalışmaları sonucunda elde edilen küresel iklim değişikliğine uygun, verimli çeşitlerin başarılı bir şekilde değerlendirilebilmesi için sürdürülebilir tarımın her aşaması dikkate alınmalıdır. Ayrıca temiz, ekonomik ve güvenli enerji arzı başlığının da tarıma entegre edilebilmesi son derece önemlidir. Tarımsal ürünlerin ve atıkların da gıda sektöründe değerlendirilip katma değeri yüksek ürünlerin elde edilmesi atıkların değerlendirilmesine katkı sağlayacağı gibi ekonomik anlamda da faydalı olacaktır. Bu bağlamda S-ATP kapsamında tarımı en geniş anlamda kapsayan çalışmalar yürütülecektir. Bu bağlamda platform içerisinde Erciyes Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi, Marmara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ege Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, TÜBİTAK-MAM Gıda Enstitüsü, ODTÜ-GÜNAM, Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş., Toros Tarım A.Ş. ve TEKFEN TARIM A.Ş. APYK olarak yüksek etkileşim içerisinde görev alacaktır. Ayrıca ilgili APYK’lar ile etkileşim içerisinde olacak çok sayıda Üniversite, Kamu ve Özel Sektör Kurum/Kuruluşları, Start-up ve Spin-off firmaları yer alacaktır. Platform kapsamında klasik yöntemlerle meyve, sebze, tarla bitkileri ve süs bitkileri ıslahı, modern tekniklerle sebze ıslahı, tıbbi ve aromatik bitkilerden ilaç etken maddelerinin eldesi, biyolojik ajanlarla toprak biyoçeşitliliği, bitki besleme ve sağlığının korunmasına yönelik teknolojiler, mikrobiyal gübre ve sera gazı üzerine olan etkileri, biyolojik temelli zirai ilaçlar, topraksız tarım teknolojileri, tarım tabanlı gıda teknolojileri, güneş enerjisinin tarımda kullanımı ve tohumculuk teknolojisi konuları çalışılacaktır. Platform kapsamında yatay ve dikey alanlar olarak birbirini tamamlayacak şekilde bir kurgu hazırlanmış olup çalışılacak yatay alanlar meyve, sebze, tarla bitkileri ve süs bitkileri ıslahının modern ve klasik tekniklerle geliştirilmesi ve ayrıca tıbbi ve aromatik bitkilerden katma değerli ilaç etken maddelerinin eldesi; dikey alanda ise bu yatay alanlarla ilişkili olarak biyolojik ajanlarla toprak biyoçeşitliliği, bitki besleme ve sağlığının korunmasına yönelik teknolojilerin, topraksız tarım teknolojilerinin, israfı azaltmaya yönelik tarım tabanlı gıda teknolojilerinin, yenilenebilir enerji teknolojilerinden olan güneş enerjisinin tarımda kullanımı bir bütün oluşturacak şekilde nitelikli etkileşimler yapılarak çalışılacaktır. Projemiz ayrıca mikrobiyal gübreler ve bunların sera gazı üzerine olan etkilerinin kimyasal gübrelerle karşılaştırılması ve kimyasal ilaçlara alternatif olarak biyolojik temelli zirai ilaçların geliştirilmesi gibi konularla yeşil mutabakata katkı sağlayacaktır. Klasik yöntemlerle meyve, sebze, tarla bitkileri ve süs bitkileri ıslahı çalışmalarında 20 farklı firma ile etkileşim sağlanarak en az 21 çeşit tescili öngörülmektedir. Modern tekniklerle sebze ıslahı teknolojisinde 6 farklı firma ile etkileşim sağlanarak 2 patent ve 6 ürün elde edilecektir. Ekonomik potansiyeli yüksek tıbbi ve aromatik bitkilerden ilaç etken maddelerinin eldesi, pilot ölçekte üretimi ve karakterizasyonu çalışmalarında 1 firma ile etkileşim sağlanarak toplam 5 ürün çıkması planlanmaktadır. Biyolojik ajanlarla toprak biyoçeşitliliği, bitki besleme ve sağlığının korunmasına yönelik teknolojiler kapsamında 4 firma ile etkileşim sağlanarak 5 patent/ürün çıkması beklenmektedir. Biyolojik temelli zirai ilaçların üretiminde 2 firma ile etkileşim sağlanacak olup 2 patent ve toplam 4 ürün çıkması beklenmektedir. Topraksız tarım teknolojilerinde 3 firma ile etkileşim sağlanacak ve 3 patent/ürün elde edilecektir. Tarım tabanlı gıda teknolojilerinde ise 6 firma ile etkileşim sağlanacak olup, 8 patent ve 9 ürün çıkması beklenmektedir. Güneş enerjisinin tarımda kullanımı çalışmalarında ise 1 firma ile etkileşim sağlanacak olup toplan 2 patent/ürün elde edilmesi planlanmaktadır. Tohumculuk teknolojisinde ise 1 firma ile etkileşim sağlanacak ve 5 patent/ürün elde edilmesi planlanmaktadır Sonuç olarak S-ATP küresel iklim değişikliğine uyumlu teknolojiler ile sürdürülebilir tarımın tüm bileşenlerini kapsayacak çözümler ve ürünler ortaya koyacaktır. Proje kapsamında 12 ana yararlanıcı APYK ve 9’u üniversite,2’si kamu araştırma altyapısı, 30’u özel sektör olmak üzere platform konuyla ilgili oldukça yetkin ve güçlü bir ağa sahiptir.