Yaşa Kafkas N. E. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2027
Dünya nüfusunun 2100 yılına kadar yaklaşık 11 milyara
ulaşacağı göz önünde bulundurulduğunda, sürdürülebilir tarım ve gıda
güvenliğinin en acil sorunlar olduğu açıkça görülmektedir. Ayrıca, çevre
kirliliği ve artan kentleşme birlikte verimli toprakların giderek azalması bu
sorunları daha da karmaşık hale getirmektedir. Son zamanlarda, insan ve çevre
sağlığı açısından güvenli tarımsal üretim teknikleri geliştirmek oldukça önem
kazanmıştır. Küresel iklim değişikliği ve meydana getirdiği ve ileride
getireceği kuraklık, ani mevsimsel geçişler, şiddetli hava olayları, bitkisel
çeşitliliğin azalması vb. problemler şu anda tüm dünyanın gündemindedir. Bu
konuda birçok ülke aksiyon almaya başlamıştır. Bitki genetik kaynaklarımızın
ve ıslah çalışmaları sonucunda elde edilen küresel iklim değişikliğine uygun,
verimli çeşitlerin başarılı bir şekilde değerlendirilebilmesi için
sürdürülebilir tarımın her aşaması dikkate alınmalıdır. Ayrıca temiz,
ekonomik ve güvenli enerji arzı başlığının da tarıma entegre edilebilmesi son
derece önemlidir. Tarımsal ürünlerin ve atıkların da gıda sektöründe değerlendirilip
katma değeri yüksek ürünlerin elde edilmesi atıkların değerlendirilmesine
katkı sağlayacağı gibi ekonomik anlamda da faydalı olacaktır. Bu bağlamda
S-ATP kapsamında tarımı en geniş anlamda kapsayan çalışmalar yürütülecektir.
Bu bağlamda platform içerisinde Erciyes Üniversitesi, Akdeniz Üniversitesi,
Marmara Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi,
Ege Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, TÜBİTAK-MAM Gıda Enstitüsü,
ODTÜ-GÜNAM, Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş., Toros Tarım A.Ş. ve TEKFEN TARIM
A.Ş. APYK olarak yüksek etkileşim içerisinde görev alacaktır. Ayrıca ilgili
APYK’lar ile etkileşim içerisinde olacak çok sayıda Üniversite, Kamu ve Özel
Sektör Kurum/Kuruluşları, Start-up ve Spin-off firmaları yer alacaktır.
Platform kapsamında klasik yöntemlerle meyve, sebze, tarla bitkileri ve süs
bitkileri ıslahı, modern tekniklerle sebze ıslahı, tıbbi ve aromatik
bitkilerden ilaç etken maddelerinin eldesi, biyolojik ajanlarla toprak
biyoçeşitliliği, bitki besleme ve sağlığının korunmasına yönelik
teknolojiler, mikrobiyal gübre ve sera gazı üzerine olan etkileri, biyolojik
temelli zirai ilaçlar, topraksız tarım teknolojileri, tarım tabanlı gıda
teknolojileri, güneş enerjisinin tarımda kullanımı ve tohumculuk teknolojisi
konuları çalışılacaktır. Platform kapsamında yatay ve dikey alanlar olarak
birbirini tamamlayacak şekilde bir kurgu hazırlanmış olup çalışılacak yatay
alanlar meyve, sebze, tarla bitkileri ve süs bitkileri ıslahının modern ve
klasik tekniklerle geliştirilmesi ve ayrıca tıbbi ve aromatik bitkilerden
katma değerli ilaç etken maddelerinin eldesi; dikey alanda ise bu yatay
alanlarla ilişkili olarak biyolojik ajanlarla toprak biyoçeşitliliği, bitki
besleme ve sağlığının korunmasına yönelik teknolojilerin, topraksız tarım teknolojilerinin,
israfı azaltmaya yönelik tarım tabanlı gıda teknolojilerinin, yenilenebilir
enerji teknolojilerinden olan güneş enerjisinin tarımda kullanımı bir bütün
oluşturacak şekilde nitelikli etkileşimler yapılarak çalışılacaktır. Projemiz
ayrıca mikrobiyal gübreler ve bunların sera gazı üzerine olan etkilerinin
kimyasal gübrelerle karşılaştırılması ve kimyasal ilaçlara alternatif olarak
biyolojik temelli zirai ilaçların geliştirilmesi gibi konularla yeşil
mutabakata katkı sağlayacaktır. Klasik yöntemlerle meyve, sebze, tarla
bitkileri ve süs bitkileri ıslahı çalışmalarında 20 farklı firma ile
etkileşim sağlanarak en az 21 çeşit tescili öngörülmektedir. Modern
tekniklerle sebze ıslahı teknolojisinde 6 farklı firma ile etkileşim
sağlanarak 2 patent ve 6 ürün elde edilecektir. Ekonomik potansiyeli yüksek
tıbbi ve aromatik bitkilerden ilaç etken maddelerinin eldesi, pilot ölçekte
üretimi ve karakterizasyonu çalışmalarında 1 firma ile etkileşim sağlanarak
toplam 5 ürün çıkması planlanmaktadır. Biyolojik ajanlarla toprak
biyoçeşitliliği, bitki besleme ve sağlığının korunmasına yönelik teknolojiler
kapsamında 4 firma ile etkileşim sağlanarak 5 patent/ürün çıkması
beklenmektedir. Biyolojik temelli zirai ilaçların üretiminde 2 firma ile
etkileşim sağlanacak olup 2 patent ve toplam 4 ürün çıkması beklenmektedir.
Topraksız tarım teknolojilerinde 3 firma ile etkileşim sağlanacak ve 3
patent/ürün elde edilecektir. Tarım tabanlı gıda teknolojilerinde ise 6 firma
ile etkileşim sağlanacak olup, 8 patent ve 9 ürün çıkması beklenmektedir.
Güneş enerjisinin tarımda kullanımı çalışmalarında ise 1 firma ile etkileşim
sağlanacak olup toplan 2 patent/ürün elde edilmesi planlanmaktadır.
Tohumculuk teknolojisinde ise 1 firma ile etkileşim sağlanacak ve 5
patent/ürün elde edilmesi planlanmaktadır Sonuç olarak S-ATP küresel iklim
değişikliğine uyumlu teknolojiler ile sürdürülebilir tarımın tüm
bileşenlerini kapsayacak çözümler ve ürünler ortaya koyacaktır. Proje
kapsamında 12 ana yararlanıcı APYK ve 9’u üniversite,2’si kamu araştırma altyapısı,
30’u özel sektör olmak üzere platform konuyla ilgili oldukça yetkin ve güçlü
bir ağa sahiptir. |