Akademik Veri Yönetim Sistemi
Günay Bilaloğlu R., Eti İ., Aktaş Arnas Y. (Yürütücü), Nur İ., Gürel S., Gürgah Oğul İ., et al.
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2024
Amacı: Bu projenin amacı, baba-çocuk arasındaki bağlanmayı etkileyen faktörleri belirlemek ve Güvenli Çember Ebeveynlik Eğitim Programı uygulayarak baba çocuk arasındaki bağlanma güvenliğini geliştirmektir. Bu doğrultuda, proje iki aşamalı olarak planlanmıştır. Birinci aşamada, baba-çocuk bağlanması ile ilgili risk faktörlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Projenin birinci hedefi doğrultusunda sosyodemografik, psikososyal ve eşler arası ilişkilerin niteliğine ilişkin faktörler ile baba-çocuk bağlanma güvenliği arasındaki doğrudan/dolaylı ilişkiler incelenecektir. Uluslararası alan yazın çerçevesinde belirlenen faktörler temel alınacaktır. Projenin birinci aşamasında Türkiye’de baba çocuk bağlanmasına etki eden faktörler belirlenecektir. Projenin ikinci aşamasında, baba çocuk bağlanma güvenliğinin artırılması planlanmaktadır. Bu amaçla projenin birinci aşamasında baba-çocuk bağlanması ile ilgili toplanan veriler başlangıç noktası olarak temel alınacaktır. Sonrasında rastgele olarak belirlenecek olan deney grubuna müdahale programı uygulanarak babaların çocuklarının yaşamlarında daha etkin ve daha fazla görev almaları desteklenerek değerlendirilecektir. Müdahale programı sonrasında babanın çocuk bakımına katılımı, çocuk bakımında çaresizlik, özyeterlilik düzeyinde ve çocukların sosyo duygusal gelişimlerinde bir artış olup olmadığı incelenecektir.
Kuramsal Yaklaşım ve Projenin Özgün Değeri: Alanyazın incelendiğinde pek çok araştırma, ebeveyn-çocuk bağlanma niteliğinin çocukların gelişiminde oldukça önemli bir role sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak, elde edilen bilgilerin çoğu, anneler ve çocukları arasındaki bağlanmaya ilişkin yapılan çalışmaların sonuçlarına dayanmaktadır. Öte yandan, baba-çocuk arasındaki bağlanma ilişkilerinin niteliğini belirleyen faktörler ve baba-çocuk arasındaki bağlanmanın çocuğun gelişimine yansımaları konusunda veriler oldukça sınırlıdır. Babaların, çocukların gelişiminde önemli role sahip olduğu göz önüne alındığında, baba-çocuk bağlanmasına ilişkin yeterince bilgi sahibi olunmaması çocuğun sağlıklı gelişimini desteklemeye yönelik takip edilecek yolların ve bu konuda alınabilecek tedbirlerin yetersiz kalmasına neden olabilmektedir. Bugüne kadar yürütülen çalışmalar, babaların çocuklarıyla ilişkisindeki bağlanma davranışlarını yeterince ortaya koymamıştır. Dolayısıyla baba-çocuk bağlanmasının hangi risk faktörlerinden etkilendiği konusunda bilinenler oldukça sınırlı kalmaktadır. Bu proje, babaya ve çocuğa ilişkin bazı değişkenlerin baba-çocuk bağlanmasının şekillenmesinde oynadığı rol irdeleyerek erken dönem baba-çocuk bağlanmasına ilişkin yeni bilgilerin edinilmesinde alanyazına önemli katkılar sunması açısından özgün değere sahiptir. Ayrıca tüm dünyada baba-çocuk bağlanma güvenliğini geliştirmeye yönelik müdahale çalışmaları da oldukça sınırlıdır. Bu projede, uygulanacak müdahale programı ile ebeveyn olarak babaların çocuklarının gelişiminde ve derin duygusal bağlar oluşturma sürecinde daha etkin rol almaları sağlanacaktır. Bu şekilde babaların yetkinliklerinin artırılması yönünden de proje oldukça özgün bir değerdir. Proje kesitsel ve deneysel yöntemlerin sıralı olarak kullanılması ve
ulusal alan yazına bir ölçek geliştirme, iki ölçek uyarlama çalışması sunması açısından da özgün değere sahiptir.
Yöntem: Baba-çocuk arasındaki bağlanmayı etkileyen risk faktörlerinin belirlenmesinin ve bir müdahale programı uygulayarak baba-çocuk bağlanma güvenliğinin geliştirilmesinin planlandığı bu projede kesitsel verilerin yanı sıra deneysel verilerin de elde edilecek olması daha kapsamlı bulgulara ulaşılmasını sağlayacaktır.
İki çalışmadan oluşan bu projenin birinci aşamasında, baba–çocuk bağlanma güvenliği bağımlı değişken, babanın sosyodemografik özellikleri, depresyon algısı, çocuk bakımına katılım düzeyi, çocuk bakımında çaresizlik algısı, ebeveynlik öz yeterliliği algısı ve baba duyarlılığı ile çocuğun mizacı bağımsız değişkenler olarak yer alacaktır. Her bir faktörün baba-çocuk bağlanma güvenliği ile ilişkisi α=.05 seviyesinde anlamlı bulunan kısmi regresyon katsayısı ile belirlenecektir. Güvenli Çember Ebeveynlik Eğitim Programı’na katılmanın baba - çocuk bağlanma güvenliğine etkisinin ve söz konusu etkinin kalıcılığının belirlenmesi amacıyla yapılan ve deneysel desendeki ikinci çalışmanın analizinde ise sırasıyla kovaryans analizi ile bağımlı gruplar t testi analizleri kullanılacaktır.
Yaygın Etki: Baba-çocuk bağlanma güvenliğinin artırılmasına ve bağlanma güvenliğini olumsuz etkileyen risk faktörlerinin belirlenmesine yönelik gerçekleştirilecek bu çalışma bağlanma güvenliği düşük olan çocuklarda, gelecekte ortaya çıkabilecek farklı sorunlara zemin hazırlayan içselleştirme ve dışsallaştırma davranışlarını önlemesi açısından yaygın etkiye sahiptir. Ayrıca hem çocukların sağlıklı gelişimleri hem de aile yapısının ilişkiler açısından güçlenerek derin bağlar oluşmasına katkıda bulunması açısından da önemli yaygın etkiye sahiptir. Proje sonucunda yayınlanacak makalelerin, araştırmacıların ilgisini babanın rolleri üzerine çekerek yeni bilimsel çalışmalara kapı açması ve de proje sonuçlarının gazete, televizyon gibi medya araçlarında ve sosyal medya platformlarında yer alması sağlanarak aile ve çocuklarla çalışan profesyonellere farkındalık kazandırılması açısından da yaygın etkiye sahiptir.