Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkoğlu Ş. R. (Yürütücü), Dolançay A., Kaya Kocatürk H., Toklu P., Hatipoğlu R.
TÜBİTAK Projesi, 2015 - 2019
Pamukta katlanmış haploid bitkiler elde etmek amacıyla planlanmış olan bu projede ışınlanmış polen tekniği yoluyla haploid embriyoların ve bitkilerin elde edilmesi olanakları araştırılmıştır. 2016 ve 2017 yıllarında maternal bitki materyali olarak iki F1 genotipi (ADN712 / Claudia ve ST468 / Claudia) kullanılmıştır. 2016 ve 2017 yıllarında ebeveyn pamuk çeşitleri (ADN712, ST468, Claudia) tozlayıcı genotipler olarak kullanılmış ve 2017'de Carisma pamuk çeşidi ek bir tozlayıcı olarak çalışmaya eklenmiştir. 2016-2017 döneminde, emasküle edilen çiçekler tozlayıcı genotiplerin 50 Gy gamma ışını ile ışınlanmış polenleri ile tozlanmıştır. 2018'de, ADN 712 maternal genotip olarak ve kırmızı yapraklı Mc Namara pamuk çeşidi tozlayıcı olarak kullanılmıştır. ADN 712 çeşidinin emasküle edilmiş çiçekleri Mc Namara çeşidinin üç farklı ışın dozu (50, 100 ve 150 Gy) ile ışınlanmış polenleri ile tozlanmıştır. Üç yıllık çalışmada, ışınlamış polen ile tozlama sonucu oluşan toplam 514 koza (tozlamadan 18-21 gün sonra) hasat edilmiş, 11174 olgunlaşmamış tohum binoküler altında incelenmiş 2649 haploid olabilecek embriyo WV5 besi ortamında in vitro koşullarda kültüre alınmışlardır. Çok az sayıda embriyo bitkiye dönüşmüş ve bunların 62 adeti dış koşullara aktarılmış ve serada yetiştirilmişlerdir. Tüm bitkilerin ploidi düzeylerinin tetraploid olduğu (2n = 4x) saptanmış ve tetraploid bitkilerin katlanmış bitkiler olup olmadığını belirlemek üzere moleküler çalışma yürütülmüştür. Moleküler çalışma sonuçları 3 farklı embriyodan gelişmiş olan 13 adet bitkinin spontan katlanmış haploid bitkiler olduğunu göstermiştir.
Anahtar Kelimeler: pamuk, ışınlanmış polen, katlanmış haploid, spontan katlanmış haploid