Research Information System
Thesis Type: Postgraduate
Institution Of The Thesis: Van Yüzüncü Yil University, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İslam Tarihi Ve Sanatları (Yl), Turkey
Approval Date: 2017
Thesis Language: Arabic
Student: Aram Ali Saeed Saeed
Supervisor: Ali Hatalmış
Abstract:
ÖZET
XI. yüzyılın sonlarında başlayan Haçlı Seferleri İslam dünyasında üç asra yakın bir süreyle etkisini gösterdi. Bu seferlerin başladığı sırada Selçuklular Anadolu’da ilerleyerek Bizans’ı tehdit ediyordu. Bağdat’ta Abbâsî halifeliği ve Mısır’da Fâtımî halifeliği doğu İslam dünyasında söz sahibi olmakla birlikte rekabet halindeydiler. Bu iki devletin dışında çok sayıda devletçik ve emîrlik bulunuyordu. Haçlılar bu siyasi boşluktan yararlanarak Anadolu'nun batısı ve güneyinden ilerleyerek Doğu Akdeniz sahillerine hâkim oldular. Ayrıca Urfa ve Kudüs’te olduğu gibi bazı iç bölgeleri de ele geçirdiler.
Müslümanların Haçlı Seferleri’ne karşı verdikleri mücadele temelde iki coğrafyada, Anadolu ile Bilâd-ı Şam’da cereyan etmiştir. Haçlıların kurmuş olduğu Trablus ve Kudüs kontlukları tamamen Bilâd-ı Şâm’da bulunurken, Antakya ve Urfa kontlukları da kısmen bu topraklara dâhildi. Bu açıdan Haçlıların işgal ettikleri topraklardan temizlenebilmeleri için Müslümanların başta bu bölgede siyasi birliği yeniden tesis etmeleri gerekiyordu.
Bilâd-ı Şâm’da Haçlılarla mücadelelerin ilk safhasında Selçuklular adına hareket eden emîrler ön planda olmuştur. Musul valisi Türk kumandan Mevdûd, emîr Aksungur el-Porsukî ve Porsuk oğlu Porsuk düzenledikleri akınlarla Haçlılara ciddi kayıplar verdirerek bölgede onların zayıflamalarını sağlamışlardır. Selçukluların bakiyesi olan Zengîler bu mücadeleyi daha ileriye taşıdılar.
Zengî sultanlarından İmâdüddin Zengî ve Nureddin Mahmud’un Haçlılara karşı kazandıkları zaferler bölgede yeni bir birliğin oluşmasıyla sonuçlandı. Zengîler’in ardından gelen Eyyûbîler’le birlikte Bilâd-ı Şam’da İslam cephesi güçlendi. Eyyûbî sultanı Selahaddin başta Fâtımîler’e son vererek Suriye ile Mısır’ı tek çatı altında topladı (567/1171). Selahaddin’in güçlü ordusu Hıttîn Savaşı’nda (583/1187) Haçlıları mağlup etti ve bir asır kadar Haçlıların elinde kalan Kudüs geri alındı.
Anahtar Kelimeler: Haçlı Seferleri, Bilâd-ı Şam, Selçuklular, Zengîler, Eyyûbîler